مکینتاش

مکینتاش (به انگلیسی : macintosh) یا (مک (mac)) ساخته شرکت رایانه‌ای اپل است که مکینتاش اولیه در تاریخ ۲۴ ژانویه ۱۹۸۴ تولید شده‌است و اولین رایانه شخصی برای graphical user interface (gui) بود و در عوض استفاده از موشی با command line interface کار می‌کند. در حال حاضر میزان تنوع مکینتاش اپل از مک کوچک (mac mini) هست تا قویترین serverها مثل xserve که همگی ساخته شرکت اپل می‌باشد. مکینتاش اولیه از موتورولا ۶۸k که از خانواده ریزپردازنده‌ها هستند استفاده می‌کردند که بعداً تغییر کرد به موتورولا و آی‌بی‌ام پاور پیسی (power pc). با حروف اختصاری mac، محدوده‌ای از کامپیوترهای شخصی که توسط شرکت رایانه‌ای اپل در سال ۱۹۸۴ معرفی گردید. مکینتاش بر روی یک واسط گرافیکی کاربر معروف با استفاده آسان تأکید دارد که کامپیوترهای مبتنی بر مجموعه ریزپردازنده‌های ۶۸۰۰۰ موتورولا است.

تاریخچه

پروژه مکینتاش از اوایل سال ۱۹۷۹ به وسیله جف راسکین (جف راسکین) یک کارمند اپل آغاز شد. در سبتامبر ۱۹۷۹ راسکین مجاز شد تا روی پروژه کار کند و در آغاز به دنبال یک مهندس کامپیوتر رفت که بتواند یک شکل اولیه داشته باشند و بعد از چند سال راسکین توانست یک تیم برای ساخت اولین مکینتاش درست کنند که از

• chris espinosa
• joanna hoffman
• george crow
• jerry manock
• susan kare
• andy hertzfeld

تشکیل شده بودند.

mac os که مخفف macintosh operating system است، نام تجاری یک سری از سیستم‌عامل‌های دارای واسط گرافیکی کاربر است که توسط شرکت apple برای کامپیوترهای مکینتاش توسعه داده شده‌اند. سیستم‌عامل mac عموماً به خاطر رابط گرافیکی خوب خود مشهور شده‌است. این سیستم‌عامل برای نخستین بار در سال ۱۹۸۴ با کامپیوتر macintosh ۱۲۸k عرضه شد. نسخه‌های اولیه مک اواس تنها با کامپیوترهای مکینتاش که بر مبنای motorola ۶۸۰۰۰ ساخته شده بودند، سازگار بودند در حالیکه نسخه‌های جدیدتر با کامپیوترهای powerpc نیز سازگار شدند. اخیراً نیز سیستم‌عامل mac os x با کامپیوترهای intel x۸۶ سازگار شده‌است. نسخه‌های مختلف مک اواس نخستین سیستم‌عامل مکینتاش شامل دو بخش نرم‌افزاری بود که با نام‌های "system"و "finder" شناخته می‌شدند که هرکدام از این دو بخش دارای نسخه مخصوص به خود بودند. system ۷٫۵٫۱ نخستین نسخه‌ای بود که در آن آرم مک اواس یک قیافه خندان استفاده شده است؛ و نام مک اواس نیز برای اولین بار با mac os ۷٫۶ معرفی شد. سیستم‌عامل مک اواس را می‌توان به دو خانواده مختلف سیستم‌های عامل تقسیم کرد “classic” mac os که شامل سیستم‌عامل عرضه شده در سال ۱۹۸۴ و نسخه‌های بعدی آن تا نسخه mac os ۹ می‌شود.mac os x (که حرف "x" معرف عدد رومی ۱۰ است) از اجزای open step (توابع api تعریف شده برای یک سیستم‌عامل شی گرا که هر سیستم‌عامل مدرنی آن را به عنوان بخشی از هسته خود دارد استفاده می‌کند. "classic” mac osبا این ویژگی که در آن از خط فرمان استفاده نمی‌شود شناخته می‌شود. این سیستم‌عاملِ کاملاً گرافیکی بسیار مشابه سیستم‌عامل commodore geos است. با وجود راحتی استفاده از آن، این سیستم‌عامل دارای کمبودها و نقایصی نیز بود.

کمبودها و نقایص این سیستم‌عامل

حالت تک پردازشی (البته در نسخه‌های اولیه این سیستم‌عامل) یا چند پردازشی اشتراکی (در نسخه‌های بعدی)، امکان مدیریت حافظه با مقدار محدود، عدم استفاده از حافظه حفاظت شده، و احتمال تداخل با نسخه‌های جدیدتر سیستم‌های عامل دیگری که قابلیت‌های جدیدی (نظیر استفاده از شبکه) را فراهم می‌کنند، از جمله کاستی‌های این سیستم‌عامل به حساب می‌آیند. نخستین سیستم فایل استفاده شده در مک اواس سیستم فایل مکینتاش (macintosh file system (mfs)) بود که تنها امکان استفاده از یک سطح پوشه را فراهم می‌کرد. این سیستم فایل در نسخه‌های بعدی، با سیستم فایل hierarchical file system (hfs) سیستم فایل سلسله مراتبی) که دارای ساختار درختی مدیریت فایل بود، جایگزین شد. در رابطه با سیستم فایل سیستم‌عامل مکینتاش باید به نکته مهمی اشاره کرد که آن را از سیستم‌های فایل دیگر سیستم‌عامل‌ها متمایز می‌کند. اکثر سیستم‌های فایل که توسط dos، unix یا دیگر سیستم‌عامل‌ها استفاده می‌شوند، به سادگی فایل را بصورت یک سری از بایت‌های پیوسته در نظر می‌گیرند بطوریکه هر فایل نیاز به برنامه‌ای دارد که تشخیص دهد آن فایل حاوی چه اطلاعاتی است. برخلاف این قاعده، mfs و hfs فایل را بصورت دو بخش مجزا (بخش داده و بخش منابع) در نظر می‌گیرند. بخش «داده» (data) حاوی اطلاعات مشابه با سیستم‌عامل‌های دیگر است (مثلاً بخش داده می‌تواند حاوی متن یک سند یا اطلاعات یک فایل تصویری باشد). بخش «منابع»(resource) شامل دیگر اطلاعات ساختاری مربوط به فایل (مانند تعاریف منوها، گرافیک، صدا، یا کدهای اجرایی) است. یک فایل ممکن است تنها شامل بخش منابع باشد (در حالی که بخش داده آن خالی است)، یا تنها شامل بخش داده باشد (در حالی که بخش منابع آن خالی است) و یا شامل هر دو بخش داده و منابع باشد. یک فایل متنی می‌تواند متن را در بخش داده فایل و اطلاعات مربوط به نوع فرمت و قالب بندی متن را در بخش منابع فایل ذخیره کند. این کار به این منظور انجام می‌شود که مثلاً اگر برنامه‌ای با فرمت قالب بندی متن آشنا نبود، حداقل قادر به خواندن خود متن باشد. از طرف دیگر، این تقسیم بندی باعث ناهماهنگی و عدم سازگاری با دیگر سیستم‌های عامل می‌شود؛ با کپی کردن یک فایل از سیستم فایل mac به سیستم فایلی غیر از mac بخش منابع فایل از دست می‌رود. در mac os x از ساختار مدیریت حافظه و چند پردازشی کنترل شده مشابه سیستم‌عامل unix استفاده شده‌است. این سیستم‌عامل بر مبنای هسته mach (mach kernel) یک هسته کوچک سیستم‌عامل که در دانشگاه carnegie mellon در ایالت پنسیلوانیای آمریکا طی یک پروژه تحقیقاتی درباره محاسبات موازی و توزیع شده ایجاد شده‌است و نسخه bsd سیستم‌عامل unix یک سیستم‌عامل شیءگرا که توسط steve jobs در شرکت next ایجاد و توسعه داده شده‌است. سیستم مدیریت حافظه جدید اجازه اجرای برنامه‌های بیشتری را بطور هم‌زمان می‌دهد و از بسته شدن برنامه‌های دیگر در حال اجرا به علت crash کردن یک برنامه جلوگیری می‌کند. همچنین این سیستم‌عامل دومین سیستم‌عامل مکینتاش است که در آن خط فرمان نیز گنجانده شده‌است، هرچند که برای استفاده از این خط فرمان می‌بایست terminal emulator توسط کاربر اجرا شود سیستم‌عامل mac os دارای خط فرمان نبود و نخستین سیستم‌عامل مکینتاش که دارای خط فرمان بود، سیستم‌عامل a/ux است که توسعه آن متوقف شده‌است).مشکلات مختلفی باعث شده‌است که mac os x نسبت به mac os کمتر کاربرپسند باشد و کار با آن مشکل تر باشد. از جمله این عوامل نیاز به سخت‌افزار قوی تر برای اجرای سیستم‌عامل، عدم ارائه برخی قابلیت‌های سیستم‌عامل که در نسخه‌های قبلی وجود داشت، و برخی ناسازگاری‌های جدی با نسخه قبلی (زیرا درایورهای نوشته شده برای mac os سازگار با mac os x نیستند) است.

 

 

الگوریتم

خوارزمی یا الگوریتم (نسبت: الگوریتمی، خوارزمیک) مجموعه‌ای متناهی از دستورالعمل‌ها است، که به ترتیب خاصی اجرا می‌شوند و مسئله‌ای را حل می‌کنند. به عبارت دیگر یک الگوریتم، روشی گام به گام برای حل مسئله است. شیوه محاسبه معدل در مدرسه، یکی از نمونه‌های الگوریتم است.

خصوصیات یک الگوریتم

تمام الگوریتم‌ها باید شرایط و معیارهای زیر را دارا باشند:

• ورودی

یک الگوریتم باید هیچ یا چندین پارامتر را به عنوان ورودی بپذیرد؛

• خروجی

الگوریتم بایستی حداقل یک کمیت به عنوان خروجی (نتیجه عملیات) تولید کند؛

• قطعیت

دستورات الگوریتم باید با زبانی دقیق، و بی‌ابهام بیان شوند. هر دستورالعمل نیز باید انجام‌پذیر باشد. دستورهایی نظیر «مقدار ۶ یا ۷ را به x اضافه کنید» یا «حاصل تقسیم پنج بر صفر را محاسبه کنید» مجاز نیستند؛ چرا که در مورد مثال اول، معلوم نیست که بالاخره چه عددی باید انتخاب شود، و در خصوص مثال دوم هم تقسیم بر صفر در ریاضیات تعریف نشده‌است.

• محدودیت

الگوریتم باید دارای شروع و پایان مشخصی باشد، به نحوی که اگر دستورات آن را دنبال کنیم، برای تمامی حالات، الگوریتم پس از طی مراحل شمارا و متناهی خاتمه یابد. به علاوه، زمان لازم برای خاتمه الگوریتم هم باید به گونه‌ای معقول، کوتاه باشد.

ریشه واژهٔ الگوریتم

واژه الگوریتم از نام ریاضیدان و ستاره‌شناس و جغرافی‌دان نامی ایرانی، ابوجعفر محمد بن موسی خوارزمی (الخوارزمی)، گرفته شده است، که در خوارزم زاده شد و در دانشگاه «بیت الحکمه» بغداد به اوج شهرت رسید. خوارزم یکی از شهرهای «ایران بزرگ» بود، که امروزه در ازبکستان واقع شده است و خیوه نام دارد. رساله ای که خوارزمی در قرن ۹ میلادی به عربی نگاشته بود، در قرن ۱۲ به لاتین با نام "Algoritmi de numero Indorum" ترجمه شد؛ یعنی "[کتابی بدست]«الگوریتمی» در مورد اعداد هندی"، که «الگوریتمی» نام الخوارزمی بود که مترجم آن را در تبدیل به لاتین چنین آورده بود. در قرن ۱۳ میلادی واژه الگوریسموس(algorismus) به معنای «سیستم شمارش عربی(دهدهی)» (یعنی اعداد ۱ تا ۹ به علاوه صفر، و نیز مفهوم اعشار) بود؛ که هنوز هم یکی از معانی واژه الگوریسم(algorism) است. معنای دیگر الگوریسم «حساب کردن با کمک اعداد عربی» است؛ یعنی فن انجام أعمال حسابی پایه، مانند جمع و ضرب، با قرار دادن اعداد در زیر هم و إعمال قواعدی خاص، که جایگزین به کارگیری اعداد رومی و استفاده از چرتکه شد. حتی روش انجام دستی تقسیم و جذر گرفتن(رادیکال) هم الگوریسم نامیده می شود. در قرن ۱۹ این کلمه در فرانسوی به algorithme تغییر شکل پیدا کرد، البته معنایش ثابت ماند. طولی نکشید که این کلمه به شکل algorithm وارد زبان انگلیسی شد؛ ولی فقط در اواخر قرن ۱۹ میلادی بود که معنای عام‌تر امروزی‌اش را یافت، و به «هر مجموعه قواعدی برای انجام یک رویه محاسباتی یا روال رایانه‌ای به کار رود» الگوریتم گفته شد.

تبدیل نام الخوارزمی به الگوریسم و سپس الگوریتم احتمالا تحت تأثیر واژه یونانی arithmos (به معنای عدد) و arithmetic (به معنای محاسباتی) بوده است. برخی منابع هم کلمه لگاریتم را هم در تبدیل الگوریسم و الگوریتم بی تأثیر ندانسته اند.

نقش الگوریتم‌ها در علوم رایانه

در علوم رایانه، یک الگوریتم را یک روال محاسباتی خوش‌تعریف می‌دانند، که مقدار یا مجموعه‌ای از مقادیر را به عنوان ورودی (Input) دریافت کرده و پس از طی چند گام محاسباتی، ورودی را به خروجی (Output) تبدیل می‌کند. بجز این، الگوریتم را ابزاری برای حل مسائل محاسباتی نیز تعریف کرده‌اند. ساخت و طراحی الگوریتم مناسب در مرکز فعالیت‌های برنامه‌سازی رایانه قرار دارد. یک برنامه رایانه‌ای، بیان یک یا چند الگوریتم با یک زبان برنامه‌نویسی است.

مفهوم الگوریتم

مفهوم الگوریتم را معمولاً با تشبیه به دستور آشپزی توضیح می‌دهند. مثلاً اگر بخواهیم آبگوشت درست کنیم (عمل مورد نظر) با فرض اینکه مواد خام را داریم (حالت اولیه) مراحل مشخصی را باید طبق دستور آشپزی طی کنیم (دستورالعمل‌ها) تا به آبگوشت آماده (حالت پایانی) برسیم. البته الگوریتم‌ها معمولاً پیچیده‌تر از این هستند.

الگوریتم گاه دارای مراحلی است که تکرار می‌شود (در مثال آبگوشت مثلاً چند بار باید نمک زد یا آب اضافه کرد) و یا در مرحله‌ای نیازمند تصمیم‌گیری است (اگر نمک کافی است دیگر نمک نمی‌زنیم، اگر کافی نیست نمک می‌زنیم).

اگر الگوریتم برای عمل مورد نظر مناسب نباشد و یا غلط باشد به نتیجه مورد نظر نمی‌رسیم. مثلاً اگر الگوریتم آبگوشت را با مواد اولیه کباب انجام دهیم واضح است که به آبگوشت نمی‌رسیم.

باید بدانیم برای هر الگوریتم تعریف متغیرها و طراحی مرحله به مرحله بسیار مهم است. زیرا الگوریتم باید بداند بر روی چه متغیر هایی، چه اعمالی را انجام دهد و نتیجه را در غالب چه متغیرها یا پارامتر هایی نشان دهد.

مقدمه ای بر تحلیل الگوریتم‌

معمولاً برای حل یک مسئله، روش‌ها و الگوریتم‌های گوناگونی وجود دارند؛ یک الگوریتم ممکن است عمل مورد نظر را با دستورات مختلف در مدت زمان و یا کار کمتر یا بیشتری نسبت به الگوریتم دیگر انجام دهد. به همین دلیل، انتخاب الگوریتم مناسب و کارا اهمیت زیادی در موفق بودن و کارایی برنامه رایانه‌ای دارد. الگوریتم‌ها به عنوان یک فناوری مطرح هستند و دانشمندان آنها را طراحی، تحلیل، و مطالعه می‌کنند. مطالعه الگوریتم ها زمینه های متعددی را در بر می گیرد.در زیر به چند نمونه اشاره می کنیم که می توان آنها را چرخه حیات یک الگوریتم نامید.

الف)طراحی الگوریتم ها:روش های مختلفی برای طراحی الگوریتم ها وجود دارد که عبارتند از:روشهای تقسیم و غلبه،روش های حریصانه،روش های برنامه نویسی پویا ،روش های پسگرد و روش های انشعاب و تحدید.

ب)معتبر سازی یا اثبات درستی الگوریتم ها:بعد از طراحی باید اثبات شود که الگوریتم مزبور درست است.الگوریتمی درست است که به ازای هر ورودی مناسب خروجی صحیحی بدهد.اثبات درستی الگوریتم ها به اثلات قضایا در ریاضی می ماند و مرحله بسیار مهمی در زمینه مطالعه الگوریتم ها است

ج)تحلیل الگوریتم ها(تحلیل مقدم،ارزیابی کارایی الگوریتم ها):یک الگوریتم در زمان اجرا از cpuی کامپیوتر برای اجرای دستورالعمل ها و از جافظه برای ذخیره سازی برنامه و داده ها استفاده می کند یک الگوریتم در زمان اجرا چه مدت زمان از cpuبرای اجرای دستورالعمل(پیچیدگی زمانی)و چه مقدار از حافظه (چه اصلی و چه جانبی)برای ذخیره سازی برنامه و داده ها(پیچیدگی فضایی)نیاز دارد.

د)پیاده سازی الگوریتم ها:پیاده سازی یک الگوریتم نوشتن آن به زبان برنامه نویسی خاص است که معمولا بعد از تحلیل مقدم آن صورت می گیرد و نام برنامه به آن اطلاق می شود.

ه)تست برنامه:تست یک برنامه شاملi:اشکال زدایی و ii:تحلیل موخر(اندازه گیری کارآیی)است. اندازه گیری کارآیی عبارت است از فرآیند اجرای الگوریتم صحیح بر روی داده های نکونه گیری شده برای به دست آوردن زمان و حافظه مورد نیاز توسط کامپایلر. زمان اجرای یک الگوریتم به پارامتر های مختلفی بستگی دارد که از جمله می توان به نوع دستورالعمل ها (دستورالعمل های جمع،ضرب،نوشتن،خواندن،شرطی و...)کامپایلر مورد استفاده،زبان برنامه نویسی،سخت افزار به کار رفته و پارامتری مثل nکه می تواند معرف تعداد ورودی ها و خروجی ها و یا هر دو باشد اشاره کرد

تحلیل الگوریتم‌ها رشته‌ای است که به بررسی کارایی الگوریتم‌ها می‌پردازد. تحلیل الگوریتم‌ها یعنی پیش‌بینی منابع مورد نیاز برای اجرای یک الگوریتم، همچون: حافظه، پهنای‌باند ارتباطی، سخت‌افزار، و از همه مهمتر، زمان. کارایی یا پیچیدگی هر الگوریتم را با تابعی نشان می‌دهند که تعداد مراحل لازم برای اجرای الگوریتم را برحسب طول داده ورودی، یا میزان محل‌های لازم حافظه را بر حسب طول داده ورودی نشان می‌دهد.

جنبه حقوقی

در بعضی کشورها، مثل آمریکا اگر تعبیه فیزیکی الگوریتمی ممکن باشد (برای مثال، یک الگوریتم ضرب که می‌شود آن را در واحد محاسبهٔ یک ریز پردازنده تعبیه کرد) می‌شود آن الگوریتم را به ثبت رساند.

منابع برای مطالعه بیشتر

• طراحی الگوریتم‌ها - تالیف دكتر محمود نقیب‌زاده
• شيرعلی شهرضا و شيرعلی شهرضا - آموزش سریع الگوریتم ها
• درس و کنکور طراحي الگوريتم - نوشته مهندس حميد رضا مقسمي - انتشارات گسترش علوم پايه
• کتاب طراحی الگوریتم - جعفر نژاد قمی
• مقدمه‌ای بر الگوریتم‌ها - پدیدآورنده: توماس اچ کورمن، چارلز لیزرسان، رونالد دیوست، کلیفورد استین - گروه مهندسی-پژوهشی خوارزمی (مترجم) - ناشر: درخشش
• تحلیل و طراحی الگوریتم‌ها (رشته کامپیوتر) - پدیدآورنده: احمد فراهی، جعفر تنها - ناشر: دانشگاه پیام نور

 

لپ تاپ

رایانه کیفی یا لپ‌تاپ (به انگلیسی: Laptop)‏، کوچک و نسبتاً سبک گفته می‌شود. وزن آن معمولاً بین ۱ تا ۷ کیلو است که به‌اندازه و مواد مصرف شده در ساخت آن بستگی دارد. این رایانه کوچک‌تر از رایانه‌های رومیزی است و می‌تواند با یک باتری کارکند و یا از یک آداپتور AC/DC خارجی تغذیه شود. بسیاری از آن‌ها چند سلول ۳ ولت دارند که در اجرای عملکرد ساعت و دیگر فرآیندها در هنگام قطع برق مفید است. لپ‌تاپ‌ها به طور کلی دارای همان اجزایی هستند که در یک رایانه رومیزی وجود دارد ولی با این تفاوت که تا جای ممکن از وزن و اندازه آنها کاسته شده‌است. لپ‌تاپ‌ها دارای صفحه نمایش بلور مایع هستند و چند طرح حافظه درآن‌ها برای RAM در نظر گرفته شده‌است. لپ‌تاپ‌ها دارای یک صفحه کلید سرخود هستند و یک ماوس نیز روی صفحه زیرین آنها وجود دارد ولی می‌توان صفحه‌کلید و ماوس خارجی و جداگانه نیز به آنها متصل کرد.

طبقات

این نوع از لپتاپ‌ها اندازه بسیار کوچکی دارند و در نتیجه سیارتر از گونه‌های دیگر به حساب می‌آیند. اندازه آنها مانند PDA است و نوت‌بوک نیز خوانده می‌شوند و می‌توان آنها را روی زانو گذاشته و از آنها استفاده کرد. با این وجود در درایو سخت می‌تواند حرارت را تولید کند که عامل آسیب خواهد بود. به علت اندازه کوچک، آن‌ها ترکیبی از صفحه نمایش cm۲۰ برای کاربرها خواهند بود. آن‌ها می‌توانند صفحه کلید مینیاتوری و رابط موس داشته باشند. آن‌ها عملکرد ضعیف دارند و مولفه‌های پرانرژی هستند.

Ultraportable

این نوع از لپتاپ‌ها صفحه نمایش کوچکتر از ۱۲ اینچ به صورت مورب دارند و وزن آن‌ها کمتر از ۵-۳ پوند است. صفحه کلید آن‌ها اندازه کامل ندارد. مخاطبین اولیه آن‌ها مسافران تجاری هستند که به laptop سبک نیاز دارند. این‌ها اغلب خیلی گران هستند و دارای عمر طولانی باتری می‌باشند. Cpu با توان خانگی نیز استفاده شود. laptop از نوع نوری و باریک دارای وزن ۶-۴ پوند است و اندازه صفحه نمایش بین ۱۲ و۱۴ اینچ می‌باشد. laptop قاب بزرگ وزن ۷-۵ پوند دارد و اندازه صفحه نمایش ۱/۱۴ اینچ و ۴/۱۵ می‌باشد. ؛ رایانه جانشینی دسک تاپ: این‌نوع از لپتاپ‌ها عمدتاً در محل ثابت استفاده می‌شوند و به علت وزن و اندازه خود مطلوب نمی‌باشند. آنها فضای بیشتری را برای مولفه‌ها عرضه می‌کنند و به‌اندازه ۱۷ – ۲۰ in هستند. این‌ها دارای عمر باتری خیلی کوتاه می‌باشند که بیش از ۳ساعت نمی‌باشد زیرا سخت‌افزار جهت استفاده موثر باتری بهینه نشده‌است. گاهی اوقات آن‌ها را luggable گویند. این مثال از آنها شامل نوت بوک بازی است که می‌تواند پردازش گرافیکی سه بعدی انجام دهد.

ابزار مربوطه

Laptopها می‌توانند بر یک طیف محاسباتی بین ابزار پرتابل قرار گیرند. نقطه استفاده آن مانند نرم‌افزار دسک تاپ است ولی نمی‌تواند محاسبات متحرک را انجام دهد. دیگر نقاط طیف عبارتند از: رایانه‌های پرتابل: این‌ها به آسانی حرکت می‌کنند و نمی‌توانند هنگام حمل استفاده شوند. زیرا به توان AC نیاز دارند. رایج‌ترین آنها osbornel می‌باشد که می‌تواند نرم‌افزار دسک‌تاپ را راه‌اندازی کند ولی حامی محاسبه متحرک نمی‌باشد.

Tablets

رایانه‌ها به شکل نوت بوک کاغذی هستند و رابط آن‌ها دارای شیار مغناطیسی است و نرم‌افزار می‌تواند با یک صفحه نمایش تماسی شناخته شود. ازسال ۲۰۰۷ رایج‌ترین آن‌ها به نام tabletpc عرضه شد که صفحه نمایش تماسی دارد. بعضی از آن‌ها صفحه کلید ندارند و قابل انتقال می‌باشند. آنها چرخش ۱۸۰ درجه دارند و بر بالای صفحه کلید تا می‌شوند. آنها عمل‌کرد محدود در محل‌های خاص داشته‌اند و می‌توانند وظایف عادی را انجام دهند. Tablet اینترنتی به شکل لوج است و می‌تواند در محاسبه متحرک استفاده شود. آنها از لینوکس استفاده می‌کنند. و می‌توانند چند برنامه را راه‌اندازی کنند ولی جایگزین رایانه نمی‌شوند. ویژگی MP3، ویدئو، مرورگر اینترنت، chat و تصویر در آنها بارز است. PDAها نیز رایانه کوچک و جیبی هستند که عملکرد محدود دارند. آن‌ها حامی محاسبه متحرک هستند هرگز هر نرم‌افزار را راه‌اندازی نمی‌کنند. رایانه‌های دستی کوچکتر هستند و تلفن هوشمند یا PDA دارای یک تلفن سلولی مکمل می‌باشد. مرزهای این مقوله‌ها مشخص نمی‌باشد. OQOUPC یک PC با اندازه PDA می‌باشد. Apple emate کوچکتر از laptop است ولی نرم‌افزار PDA را راه‌اندازی می‌کند. خط Hpomnibook نیز دارای ابزار رایانهی دستی است. سخت‌افزار نوکیا ۷۷۰ مانند PDA است و ۶۰۰۰ Zaurus درآن کاربرد داشته‌است. تنها دلیل که آنرا PDA نمی‌خوانند آن است که نرم‌افزار PIM ندارد. از سوی دیگر ۷۷۰ و Zerus می‌توانند یک نرم‌افزار linux را اجرا کنند.

تاریخچه

قبل از توسعه رایانه نوت بوک و لپ‌تاپ، عقاید مشابه ارائه شد مانند alankay که در Xerox pare در اوایل ۱۹۷۰ راه‌اندازی شد. نخستین رایانه پرتابل در ۱۹۸۱ معرفی شد و در آن از سیستم‌عامل CP/M استفاده شد اگر چه این رایانه خیلی سنگین و بزرگ بود و مانیتور کوچک CRT داشت اثر زیادی در تجارت داشته‌است. این‌ها اولین رایانه پرتابل بوده‌اند و Xerox note دوباره در PARC در ۱۹۷۶ توسعه یافت. Osbovne اندازه چرخ خیاطی پرتابل را داشت و توانست برای هواپیماهای تجاری استفاده شود. با این وجود نمی‌توان آن را با باتری راه‌اندازی کرد. در سال ۱۹۸۲ کایروپ نوع دوم سیستم را عرضه کرد که براساس CP/M طراحی شده‌است. این سیستم دو برابر درایو فلاپی می‌باشد و می‌تواند ظرفیت ۲ برابر تولید کند. یک موفقیت مربوط به Compag بود که اولین محصول آن در ۱۹۸۳ عرضه شد. رایانه IBM یک سیستم استاندارد می‌باشد و می‌تواند از نوع Dsborne به شمار رود. توان AC در راه‌اندازی آن استفاده خواهد شد. Ms- dos یک ویژگی از IBM می‌باشد که سازگاری PC ندارد. یک ماشین دیگر در سال ۱۹۸۱ عرضه شد و در سال ۱۹۸۳ به نام Epson hx۲۰ معرفی گردید. این ویژگی صفحه کلید ۶۸ بیت را دارد و باتری آن از کادمیوم نیکل است. صفحه نمایش LCD در حدود ۴ خط متن را با ۲۰ کاراکتر نشان می‌دهد. پرینتر ماتریس نقطه‌ای ۲۴ ستون به نام ترجمه گر BASIC و ۱۶KB از RAM همگی نقش مهم در این روند دارند. laptop واقعی یک gridllol بود که توسط موگارید در ۱۹۸۰- ۱۹۷۹ عرضه شد. این سیستم طرح کنترلی دارد و صفحه نمایش مسطح آن می‌تواند خمیده شود. آن‌ها با چند باتری عمل می‌کنند که به صفحه نمایش پلاسمای ۲۰۰×۳۲۰ پیکسل مجهز هستند. با این وجود در ارتش آمریکا و ناسا از طرح فضایی در طی ۱۹۸۰ استفاده شد. سازندگان grid بازده ویژه حق خود را بدست آوردند و این نوآوری متداول شد. این شرکت از دو laptop دیگر نیز استفاده کرده‌است. که sharppc ۵۰۰ و gavilansc نام دارند. آن‌ها در سال ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ فروخته شدند. این سیستم به نام laptop معروف است. این می‌تواند به ابزار تماسی که بر صفحه کلید قرار دارند مجهز شود. آن‌ها مانند GRID کیس کوچک دارند ولی سازگاری IBM در آن‌ها زیاد است. آن‌ها قدرت اجرایی با هر نرم‌افزاری را دارا هستند. آن‌ها صفحه نمایش LCP دارند و می‌توانند به پرینتر خارجی وصل شوند. Delmont که در ۱۹۸۴ عرضه شد مانند gaveling است که در ۱۸۶-۸ Intel استفاده گردید.

جهش لپتاپ‌ها

سال ۱۹۸۳ یک لپ‌تاپ به نام Kyocera ۸۵ که فروش زیادی داشت روانه بازار شد. طراحی این لپ‌تاپ اقتباسی بود از Epson hx۲۰ و نخستین بار در ژاپن عرضه و جواز آن توسط tandy صادر شد و پس از آن olivettim -۱۰ کم‌کم توسعه یافت. مکانیزم P=۸۲۰۱ از چند استاندارد باتری AA استفاده کرد. این برنامه‌ها مانند مترجم Basiz و برنامه ترمینال می‌توانند اهمیت زیادی داشته باشد. پیل در این زمینه چند طرح را گزارش کرد. این رایانه می‌تواند از نوع کاراکتر ۴۰×۸۰ باشد. کم کم LCD برای صفحه کلید اصلی استفاده شد. با وجود یک مودم داخلی ترمینال پرتابل راه‌اندازی شد. به علت این ویژگی، عمر باتری و قیمت آن، کم‌کم از مدل‌های اصلی استفاده گردید. وزن آنها کمتر از kg2 بود و مقصد آن cm ۵/۴×۵/۲۱×۳۰ خوانده شد. ویژگی‌های اولیه عبارتند از ۸ کیلوبایت RAM و یک پردازنده ۳MHZ این ماشین اندازه نوت بوک واقعی را دارد و می‌تواند به صورت یک رایانه پرتابل عمل کند، این laptop سازگار IBM از نوع kayrop ۲۰۰۰ بود. که در سال ۱۹۸۵ عرضه شد. این نوع کیس آلومینیوم یک طرح مانند laptop مدرن داشته‌است. ۲۵ خط در ۸۰ کاراکتر بر صفحه نمایش LCD ظاهر شد. یک درایو فلاپی ۵/۳ اینچ به عنوان محل ذخیره استفاده شد. در بین اولین laptopهای IBM می‌توان به PC Convertible اشاره کرد. در سال ۱۹۸۶ از دو مدل sony به نام t ۱۰۰۰ و t۱۲۰۰ استفاده شد. این ماشین‌های DOS با دو سیستم‌عامل معرفی شدند. این ویژگی برمبنای DCS طراحی شده‌است. کم کم دراین راستا از طرح IBM، Toshiba، sonyو غیره استفاده شد. البته باید از آن با ویژگی IRS به‌اندازه Z-۱۷۱ نیز استفاده می‌شد. با توجه به این نقاط قوت، CDS می‌تواند بزرگترین عرضه کننده در سال ۱۹۸۷ و ۱۹۸۸ بود. CDS یک الگو را با این ساختار طراحی کرده‌است. اندازه یک کاغذ A4 در هر باتری به‌اندازه یک صفحه گسترده‌است. برنامه‌های ارتباطی نقش مهم در مینیاتوری کردن این رایانه‌ها دارند. ماشین ROM می‌تواند به صورت مدل ۸۰- TRS باشد که از نوع دیجیتالی و شخصی است. تا سال ۱۹۸۰ رایانه‌ها بین مردم رواج زیادی یافتند. NEC که در اواسط ۱۹۸۹ رایانه‌ها بین مردم رواج زیادی یافتند. NEC که در اواسط ۱۹۸۹ عرضه شد اولین نوت بوک بود که KG۲ بوده‌است. این دارای ۲ میگابایت درایو RAM می‌باشد. اولین نوت بوک دارای درایو سخت می‌باشد. که شامل Compaglie است. اندازه نوت بوک می‌تواند در صفحه نمایش مقیاس خاکستری با دقت CGAتعیین شود. یک نوع تلاش در Apple تحت اثر این فرآیند استفاده شد. اولین ماشین با توجه به طرح پرتابل ۱۹۸۹ گزارش شد. در واقع luggableها می‌توانند دارای صفحه نمایش ماتریس باشند. در هر حال این نوع laptop می‌تواند ترکیبی از چند ماشین سازگار باشد مانند outbound که در اختیار کاربر Mac قرار می‌گیرد. این نوع laptopها می‌توانند در اختیار کاربر Mac قرار داده شوند. آن‌ها معرف یک مجموعه room هستند که می‌توانند مکینتاش را تحت اثر قرار دهند. مجموعه power که در اکتبر ۱۹۹۱ عرضه شد عامل تغییر استانداردها بوده‌است. صفحه نمایش LCD یک گزینه برای طراحی صفحه کلید اصلی است. شمول ابزار نقطه برداری نیز مهم است. IBM توانست ThinkPad را توسعه دهد که یک طرح مشابه داشته‌است. در سال ۱۹۹۴ نیز RS/ ۶۰۰۰ N۴۰ عرضه شد که عامل اجرای AIX بوده‌است. Tadpole نیز براساس SPARC و DE CAIPNA طراحی شد. در تابستان ۱۹۹۵ کم‌کم محاسبات نوت بوک کامل شد. درآگوست همان سال نیز ویندوز ۹۵ عرضه شد و میکرو سافت به دنبال کنترل سیستم‌عامل بوده در این شرایط BIOS توانست مانند ASIC وارد بازار شود. این عامل بهینه سازی عمر باتری است. در این حرکت طراحان نوت بوک نوآوری را کاهش دادند. ویندوز ۹۵ کم‌کم اهمیت CD-ROM را بیشتر کرد و کم‌کم تغییر به پردازنده پنتیوم عملی شد. با توجه به این ویژگی در درایو سخت باید گفت یک نوع موفقیت در SALO عامل رشد بازار بوده‌است. کم‌کم این ساختار در بخش شرکتی پذیرفته شد. وقتی این تکنولوژی در طی ۱۹۹۰ رشد یافت شهرت وراندمان laptopها افزایش پیدا کرد. قیمت آن کاهش یافت و چند روند توسعه اجرا شد، در بین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• رشد تکنولوژی استفاده از باتری: باتری اسید سرب سنگین جایگزین تکنولوژی‌های سریع‌تر شد و از کادمیوم نیکل و یا NICD و پس هیدرید فلز نیکل استفاده شد. پلی مرلیتیوم نیز شهرت داشته‌است.
• پردازنده‌های دارای توان کافی: در سال ۱۹۹۱ از پردازنده ۸۰۲۸۶ استفاده شد زیرا تقاضای انرژی ۸۰۳۸۶ بیشتر بوده‌است. پس Intel۳۸۶sl وارد بازار شد و نیاز توان laptop مورد توجه قرار گرفت. این همان طرح CPU خوانده می‌شود. ۳۸۶SL عامل هماهنگی با SX ۳۸۶ بوده و کم‌کم کنترل‌گرها در زنجیره I/O مکمل شدند و SL تهیه شده. در واقع هزینه در این شرایط نقش مهم دارد. مارک‌های اصلی نوت‌بوک نیز تابع این اصل عمل کرده‌اند. کم‌کم مجموعه‌های متفاوت پنتیوم وارد بازار شد. آن‌ها یک طرح مکمل با SL ۴۸۶ دارند. Intel طرح خود را نیز به طور همزمان معرفی کرد. نصب TAB می‌تواند عامل محدود برای عرضه نوت بوک‌ها باشد. کم‌کم بسته بندی استاندارد صورت گرفت. یک نوع نقص مربوط به مشکل ارتقای پردازنده‌هایی است که ویژگی دسک تاپ دارند. Intel در نهایت نتوانست مساله را حل کند و حافظه‌ها توسعه یافتند. در این شرایط خریداران می‌تونند نوع ارتقای cpu استفاده نمایند. فرآیند ساخت و تولید در عوارض وارداتی آمریکا توانست محرک بازار آمریکا باشد. MMC یک نسل از این داده‌ها با یک هماهنگی ساختاری است. زیر سیستم‌ها از طریق MMC رشد کردند.
• صفحه نمایش بلور مایع پیشرفته و به خصوص ماتریس فعال LCD می‌تواند عامل رشد اصلی باشد. هر صفحه نمایش سفید و سیاه، آبی و سفید و یا خاکستری و STN در معرض سایه‌های سنگین قرار گرفت و حرکات تغییر کردند. صفحه نمایش رنگی STN کم‌کم رشد پیدا کرد اگر چه کیفیت نمایش ضعیف بوده‌است. تا سال ۱۹۹۱، دو نوع تکنولوژی LCD وارد بازار شد که به نام Dual STN و TFT بود. صفحه نمایش STN دارای مسائل خاص است مانند افزایش قیمت و دسترسی به نمایش عالی. DSTN می‌تواند برتر از TFT باشد و تا اواسط دهه ۹۰ کم‌کم شهرت یافت. دقت نمایش آن نیز زیاد است و زمان واکنش سریع می‌باشد. در این شرایط جایگزینی مانیتور CRT سنتی عملی گردد.
• این نوع تکنولوژی‌ها می‌توانند برگرفته از درایو دیسک فلاپی باشند. در این حالت درایو دیسک سخت که ظرفیت بالا دارد می‌تواند اعتبار بالاتر را بدست آورد. کاربردها ذخیره‌ها را بر Laptop انجام می‌دهند. HDD ۵/۳ یک واکنش نسبت به نیازهای طراحان نوت بوک بوده‌است. تولیدات کم هزینه در این مسیر وارد بازار شدند. با فشار نوت بوک‌ها اندازه به ۵/۲ رسید. یک LAPTOP کودکانه (OLPC) نیز با استفاده از Flash به جای دیسک سخت استفاده شد. قابلیت ارتباط پیشرفته در این شرایط مودم درونی و مجموعه‌استاندارد، موازی و PS/2 در Laptop سازگار IBM-PC عرضه شد. توسعه آداپتور از ۱۹۹۷ عملی شد و USB از ۱۹۹۹ رشد یافت. Wife به آسانی با ابزار جانبی استفاده خواهد شد. چند laptop در مودم بی‌سیم پهنای باند ۳G ارزیابی شد laptop مدرن با ویژگی ۱۲ اینچ و یا ماتریس فعال دارای دقت نمایش ۷۶۸×۱۰۲۴ می‌باشد. کارت pc قیمت توسعه استفاده شده این نوع دسک تاپ درایو ۵/۳ دارد و می‌تواند مصرف کمتر توان را به همراه داشته باشد. تراشه‌های صوتی و تصویری نیز منسجم شدند. این باعث محدودیت استفاده laptop شد. دو نوع فیلد برای افزایش ثابت تقاضای سخت‌افزاری در نظر گرفته شد. کم کم به این روش پردازنده‌های گرافیکی مانند Dell، E۱۵۰۵ با یک نوع حرکت ATIM یا X۱۳۰۰ وارد بازار شدند. این نوع پردازنده‌ها بهتر از دسک تاپ هستند این عامل بهینه سازی استفاده کمتر توان است.
• چندین پردازنده laptop از سوی Intel معرفی شد و آن‌ها برگرفته از mad و VIA می‌باشند. موتورولا و IBM تراشه‌هایی برای PC Laptop تولید کردند. در کل این پردازنده‌ها می‌توانند توان کمتری از دیگر عناصر داشته باشند. کم‌کم به این روش انرژی صرفه جویی شد و اتلاف حرارت کاهش پیدا کرد. با این وجود پردازنده G4 و G3 توانست یک عملکرد مانند PowerPC داشته باشد. این‌ها تحت اثر عوامل خاص قرار گرفته‌اند مانند پهنای باند ایستگاه سیستم با عرضه GS کم‌کم ساختار نواری طراحی شد. درآن جا Pismo G۳ تا ۵۰۰ MHZ پیش رفت. این نوع قطعات laptop دارای قطعات اصلی پیشرفته می‌باشند. laptop می‌تواند ۲ تا ۵ ساعت به طور موثراستفاده شود. در این شرایط باید چگونگی استفاده در نظر گرفته شود. باتری‌ها کم‌کم درطول زمان تغییر می‌کنند و بعد از ۵ سال عوض می‌شوند. این به الگوی شارژ و دشارژ بستگی دارد. یک نوع تراشه از laptop عملکرد بالا بدست می‌آید. ایستگاه docking لوازم یدکی زیادی در اوایل ۱۹۹۰ داشته‌است. آنها می‌تونند محل ذخیره ۲۵/۵ و ۵/۳ را عرضه کنند. از چند کانکتور نیز استفاده می‌شود هماهنگی laptop و docking از طریق کانکتور اختصاصی و سرعت بالا عملی شد. یک نوع استفاده در محیط محاسباتی شرکتی دیده شد. شرکت‌ها می‌توانند کم‌کم در این شرایط محیطی به رشد بالقوه برسند. این ایستگاه‌ها خیلی بزرگ و پرهزینه هستند. با توجه به این روند توسعه و شیار انبساطی کم‌کم عامل رپلیکاتور وارد بازار شد. این یک نوع توسعه احتمالی از VGA، PS/2، RS-۲۳۲ و غیره می‌باشد. رپلیکاسیون درگاه می‌تواند یک وسیله غیرانفعالی برای چندین LAPTOP باشد. این سرعت‌های بالا مانند آنچه که در USB دیده شده‌است می‌توانند در مورد USB ۲/۰ و یا دیوار آتش نیز کاربرد داشته باشند. این نوع لپ تاپ‌ها می‌توانند از مبدل AC خارجی بدست آیند. این عامل افزایش یک کیلوگرم وزن وسیله‌است. یک نوع وسیله نمایشگر در کنترل موقع یابی مکان نما استفاده می‌شود. این وسیله یک نوع کائوچو است که بین کلیدهای G، H و B قرار دارد برای ردیابی، لازم است ازفشار در جهت حرکت استفاده شود. این نوع صفحات به تماس حساس هستند و مکان نما با یک انگشت حرکت می‌کند. اینتل، Asus، compel، quanta و دیگر سازندگان لپ تاپ استاندارد بلوک ساختاری را برای قطعات طراحی نموده‌اند.

مسائل استاندارد سازی

اگر چه‌استاندارد جهانی عامل تشکیل عوامل جانبی و کارت PC در رایانه دسک تاپ می‌باشد هنوز باید استانداردهای جهانی برای عوامل امروزی در بخش داخلی طراحی گردند. ولتاژ الکتریکی، طرح مادربورد، آداپتور داخلی و غیره، کابل LCD و درایو فلاپی به صفحه اصلی متصل هستند. آن‌ها تحت اثر چند فیلد می‌باشند و باید ارتباط با سخت‌افزار ناسازگار عملی شود. این‌ها پیچیده‌تر از ابزار الکترونیکی مصرفی می‌باشند. قطعات متفاوت دارای مسائل خاص هستند و باید متخصصان با این ابزار و سخت‌افزارها آشنایی پیدا کنند. این یک اقدام خاص تجاری می‌باشد.

مسائل سازگاری

هر نوع مسئله در تجارت لپ تاپ شاخص اصلی از رایانه شخصی می‌باشد. چندین سازنده متفاوت وجود دارند که هر یک می‌توانند سیستم‌های خاص داشته باشند. ناسازگاری یک هنجار است. این نوع قطعات درونی و اختصاصی که توسط تولیدکنندگان تولید می‌شوند با دیگر محصولات عوض می‌شوند. این مولفه‌ها می‌توانند با laptop استفاده شوند. چند دلیل عبارتست از تضمین ثبات پذیری، عمر طولانی محصول و جلوگیری از مسائل صفانت و حفاظت مبتدیان از آسیب ماشین یک نکته مهم این است که اکثریت لپ تاپ‌ها در بازار توسط DMS ساخته می‌شوند. ODM بیش از OEM اهمیت دارد.

روابط اصلی عبارتند از:

• Quanta، ltp، dell، توشیبا و... که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان جهانی می‌باشند.
• Compal با فروش به توشیبا، hp و...
• Wirstron با فروش به hp، dell و...
• Arima با فروش به hp، nec و...
• Uniwill با فروش به IBM و...
• Asus با فروش به apple و...
• Inventec با فروش به hp و....

با این فرآیند جبران، سازندگان دارای خطوط محصول زیادی هستند مانند سخت‌افزار درونی، این با افزایش چند شیار سخت‌افزار و چند قطعه عملی است. کاربرها می‌توانند از سخت‌افزار رابط استفاده نمایند. با توجه به مولفه‌های سخت‌افزار، pcmia می‌تواند عامل رشد استاندارد باشد. دیگر لپ تاپ‌ها که usb ندارند دارای آداپتور pcmcia می‌باشند. آداپتور مدرن دو تا ۴ بخش ورودی USB دارد. آن‌ها می‌توانند از نوع USB و دیوار آتش باشند. بنابراین این مسائل سازگاری در رسیدن به سخت‌افزار و ابزار جانبی می‌توانند به راحتی حل شوند.

قابلیت ارتقاء

این روند بسیار محدود است و این به دلیل فنی و اقتصادی نمی‌باشد. از سال ۲۰۰۶ هیچ نوع استانداردی برای laptop گزارش نشد. هر فروشنده از طرح اختصاصی استفاده می‌کند و در نهایت می‌توان به مولفه‌هایی دست یافت که در بخش رقابت قرار گرفته‌اند با چند مورد استثنا می‌توان دید که مولفه‌های laptop به ندرت می‌توانند بین سازندگان مورد پذیرش قرار گیرند. آن‌ها در خطوط متفاوت تولید مورد توجه خاص هستند. ابزار جانبی آنها بر PCB اصلی قرار می‌گیرند و بنابراین ارتقا با استفاده از ورودی‌های خارجی عملی خواهد شد و می‌توان از شیار کارت و لوازم بی‌سیم استفاده کرد. دیگر مولفه‌ها مانند RAM و درایو سخت و باتری‌ها نیز توسط کاربر ارتقا خواهند یافت. بسیاری از این laptopها دارای cpu متحرک هستند اگر چه حمایت از دیگر cpuها به مدل‌های خاص محدود شده‌است. cpu شیاری می‌تواند به راحتی استفاده شود. در این شرایط مدل‌های سال گذشته به خوبی نمی‌توانند عمل ذخیره و جایگزینی را انجام دهند. بسیاری از این لپ تاپ‌ها دارای شیار داخلی minipct هستند و از wifi یا بلوتوث به عنوان یک نسخه استفاده خواهد شد ولی باید سنجش آن‌ها در کارت‌های نصب شده انجام شود. این نوع طرح‌ها می‌توانند به همراه USB و رابط I/O استفاده شوند. اگر چه کاربرها باید حامل لوازم جانبی USB باشند. در این حالت ان‌ویدیا و ATI یک رابط استاندارد برای واحد پردازش گرافیکی می‌باشند. انتخاب‌ها با توجه به PCIE/AGP بعد از بازاری محدود می‌باشد. در ژانویه ۲۰۰۷ نیز Asus اعلام کرد که ویدئوی خارجی ایستگاه XG برای لپ‌تاپ‌ها مفید است. ایستگاه XG به laptop وصل می‌شود و این با استفاده از USB-۲ و رابط کاری عملی است. در فوریه ۲۰۰۷ یک استاندارد جدید برای کابل خارجی PCI و کانکتور معرفی شد. این‌ها می‌توانند در آینده با استفاده از طرح حمایتی PCI و شاسی رشد یابند.

برند های معروف لپ تاپ سازی

• Samsung
• Apple
• ASUS
• DELL
• Acer
• Fujitsu (Fujitsu Siemens سابق)
• HP
• Lenovo
• msi
• SONY

 

سیستم‌عامل

سیستم‌عامل یا سامانهٔ عامل (به انگلیسی: Operating System)‏ نرم‌افزاری است که مدیریّت منابع رایانه را به عهده گرفته و بستری را فراهم می‌سازد که نرم‌افزار کاربردی اجرا شده و از خدمات آن استفاده کنند. سیستم‌عامل خدماتی به برنامه‌های کاربردی و کاربر ارائه می‌دهد. برنامه‌های کاربردی یا از طریق واسط‌های برنامه نویسی کاربردی (Application User Interface-APIs) و یا از طرق فراخوانی‌های سیستم (system call) به این خدمات دسترسی دارند. با فراخوانی این واسط‌ها، برنامه‌های کاربردی می‌توانند سرویسی را از سیستم‌عامل درخواست کنند، پارامترها را انتقال دهند، و پاسخ عملیات را دریافت کنند. ممکن است کاربران با بعضی انواع واسط کاربری نرم‌افزار مثل واسط خط فرمان (Command Line Interface-CLI) یا یک واسط گرافیکی کاربر (Graphical User Interface-GUI) با سیستم‌عامل تعامل کنند. برای کامپیوترهای دستی و رومیزی، عموما واسط کاربری به عنوان بخشی از سیستم‌عامل در نظر گرفته می‌شود. در سیستم‌های بزرگ و چند کاربره مثل یونیکس و سیستم‌های شبیه یونیکس، واسط کاربری معمولاً به عنوان یک برنامه کاربردی که خارج از سیستم‌عامل اجرا می‌شود پیاده سازی می‌شود.

دلایل ایجاد سیستم‌عامل

یک سیستم کامپیوتری پیشرفته از یک یا چند پردازنده، مقداری حافظه اصلی، دیسک‌ها، چاپگرها، صفحه‌کلید، صفحه‌نمایش، واسط‌های شبکه‌ای و دیگر دستگاه‌های ورودی و خروجی تشکیل شده‌است. اگر سیستم یکپارچه‌ای برای مدیریت این منابع وجود نداشته باشد، هر برنامه باید به تنهایی این کار را انجام دهد. سیستم‌عامل یک لایه نرم‌افزاری فراهم می‌کند که وظیفه مدیریت منابع سیستم را از دوش برنامه‌های کاربردی رهانیده و کار برنامه‌نویسی را ساده‌تر می‌نماید. که با توجه به نسخه‌های جدید سیستم عامل‌ها که به دلیل بهره مندی از تکنولوژی گرافیک و امکان استفاده از ماوس، امکان استفاده ساده و آسان را برای کاربران مبتدی فراهم نموده‌است. در حقیقت سیستم‌عامل واسط بین سخت‌افزار رایانه و کاربر می‌باشد.

وظایف سیستم‌عامل

سیستم‌عامل دو کار عمده انجام می‌دهد: در نگرش پایین به بالا، منابع منطقی (مانند فایل‌ها) و منابع فیزیکی (مانند دستگاه‌های سخت‌افزاری) رایانه را مدیریت و کنترل می‌کند.

در نگرش بالا به پایین، وظیفه سیستم‌عامل این است که یک ماشین توسعه یافته (Extended Machine) یا ماشین مجازی (Virtual Machine) را به کاربران ارائه کند تا آنها بتوانند آسان تر برنامه نویسی نمایند و درگیر پیچیدگی‌های سخت‌افزاری رایانه نشوند.

به طور کلی، وظایف سیستم‌عامل شامل موارد زیر است:

• استفاده بهینه تر از منابع و جلوگیری از به هدر رفتن آنها
• تخصیص و آزاد سازی منابع
• اداره صف‌ها و زمان بندی استفاده از منابع
• حساب داری میزان استفاده از منابع
• ایجاد امنیت
• ایجاد، حذف و اداره فرایندها
• ایجاد مکانیسم‌های ارتباط بین فرایندها و همگام سازی آن‌ها
• مدیریت فایلها و پوشهها
• مدیریت حافظههای اصلی و جانبی
• برقراری امکان دسترسی چندتایی (Multiaccess) و اجرای هم روند (Concurrent) فرایندها
• به اشتراک گذاری منابع (Resource Sharing)
• تعیین راهکارهایی برای اداره بن بست (deadlock)ها
• جلوگیری از شرایط رقابتی (Race Condition) و تداخل یا در هم قفل شدن (Interlock) فرایندها
• جلوگیری از گرسنگی (Starvation)

سیستم‌عامل‌های فعلی

در سالهای اخیر رقابت بیشتر بین سیستم‌عامل‌های مایکروسافت ویندوز، اپل مک اواس و لینوکس جریان دارد که آماری که در ماه ژوییه ۲۰۱۱ توسط وب‌گاه W3Schools به ثبت رسیده حاکی از آن است که هم اکنون بیش از ۸۰ درصد کاربران اینترنت از سیستم‌عامل ویندوز استفاده می‌کنند.

آمار موجود که مربوط به اوت ۲۰۱۰ می‌باشد به شرح زیر است:

• ویندوز ۷: ۳۷٫۸٪
• ویندوز ویستا: ۶٫۷٪
• ویندوز اکس پی: ۳۹٫۷٪
• ویندوز ۲۰۰۳: ۰٫۹٪
• مک اواس: ۸٫۱٪
• توزیع‌های گنو/لینوکس: ۵٫۲٪

از سیستم‌عامل‌های مشهور کامپیوترهای شخصی می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:

• یونیکس
• گنو/لینوکس
• مک اواس
• ویندوز اکس‌پی
• ویندوز ویستا
• ویندوز ان‌تی
• ویندوز ۷
• ویندوز ۸
• ویندوز سی‌ای
• سولاریس
• بی اس دی
• داس
• ام وی اس
• ویلز
• پالم

همچنین از سیستم‌عامل‌های موجود روی گوشی‌های تلفن همراه نسل جدید می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:

• اندروید
• iOS
• ویندوز موبایل
• ویندوز فون
• سیمبین
• یوآی‌کیو
• بادا (سیستم عامل)
• بلک بری
• پالم

تاریخچه

در آغاز اولین کامپیوترها فاقد سیستم‌عامل بودند. در اوایل سال ۱۹۶۴ فروشندگان کامپیوترهای تجاری ابزار کاملا گسترده‌ای را برای تسهیل توسعه، زمانبندی، و اجرای کارها روی یک سیستم پردازش دسته‌ای فراهم می‌کردند. برای مثال کامپیوتر تولید شده توسط UNI VAC.

در ابتدا سیستم‌عامل روی مین فریم‌ها مستقر می‌شد و کمی بعد سیستم‌عامل میکروکامپیوترهای ابتدایی که فقط از یک برنامه در هر زمان پشتیبانی می‌کردند و به یک زمانبند بسیار ابتدایی نیاز داشتند. هر برنامه زمانی که در حال اجرا بود تحت کنترل کامل ماشین قرار داشت. چند وظیفه‌ای (اشتراک زمانی) اولین بار در مین فریم‌ها و در ۱۹۶۰ عرضه شد. ابتدا کامپیوترها بسیار بزرگ و جاگیر بودند اما امروزه در کف یک دست جا می‌گیرند.

مین فریم‌ها

میکرو کامپیوترها

میکروکامپیوترهای اولیه نیاز یا ظرفیت داشتن یک سیستم‌عامل پیچیده که روی مین فریم‌ها توسعه یافته بود نداشتند.

انواع سیستم‌عامل

سیستم‌عامل تک پردازنده

این نوع سیستم‌عامل‌ها، سیستم‌عامل‌های نسل چهارم (نسل فعلی) هستند که بر روی یک پردازنده اجرا می‌شوند.از قبیل XP,Vista,۹۸,Me که بیشتر محصول شرکت مایکرو سافت می‌باشند.

سیستم‌عامل شبکه‌ای

سیستم عاملهایی مثل ناول نت که بیشترین استفاده و ا مکانات این سیستم عامل برای شبکه می باشد

سیستم‌عامل توزیع شده

این سیستم‌عامل‌ها خود را مانند سیستم‌عامل‌های تک پردازنده به کاربر معرفی می‌کنند، اما در عمل از چندین پردازنده استفاده می‌کنند. این نوع سیستم‌عامل در یک محیط شبکه‌ای اجرا می‌شود در این نوع سیستم یک برنامه پس از اجرا در کامپوترهای مختلف جواب نهایی به سیستم اصلی کاربر بر می‌گردد سرعت پردازش در این نوع سیستم بسیار بالاست.

سیستم‌عامل بی‌درنگ

از این نوع سیستم‌های عامل برای کنترل ماشین آلات صنعتی، تجهیزات علمی و سیستم‌های صنعتی استفاده می‌گردد. یک سیستم‌عامل بی‌درنگ دارای امکانات محدود در رابطه با بخش رابط کاربر و برنامه‌های کاربردی مختص کاربران هستند. یکی از بخش‌های مهم این نوع سیستم‌های عامل، مدیریت منابع موجود کامپیوتری بگونه‌ای است که یک عملیات خاص در زمانی که می‌بایست، اجراء خواهند شد، مهم‌تر اینکه مدیریت منابع بگونه ایست که این عمل در هر بار وقوع، مقدار زمان یکسانی بگیرد.

 

 

وقفه‌ها

دسته‌بندی وقفه‌ها

• برنامه وقفه‌هایی که به دلیل بعضی شرایظ حاصل از یک دستورالعمل بروز می‌کند. شامل سریز شدن محاسباتی، تقسیم بر صفر، تلاش برای اجرای یک دستورالعمل ماشین غیر مجاز و مراجعه به آدرسی خارج از فضای مجاز کاربر.
• زمان‌سنج وقفه‌ای که توسط زمان‌سنج داخلی تولید می‌شود. این وقفه به سیستم‌عامل اجازه می‌دهد، بعضی اعمال را به طور مرتب انجام دهد.
• ورودی/خروجیوقفه‌هایی که به وسیله کنترل کننده ورودی/خروجی تولید می‌شود، تا کامل شدن طبیعی یک عمل یا شرایط خطا را اعلام نماید.
• نقص سخت‌افزار وقفه‌هایی که با نقص سخت‌افزاری تولید می‌شود، مثل نقص برق یا خطای توازن حافظه.

مدیریت حافظه

سیستم عامل در رابطه با مدیریت حافظه دو عملیات اساسی را انجام خواهد داد:

• هر پردازه یه منظور اجراء می‌بایست دارای حافظه مورد نیاز و اختصاصی خود باشد.
• از انواع متفاوتی حافظه در سیستم استفاده می‌کند تا هر پردازه قادر به اجراء با بالاترین سطح کارآئی باشد.

سیستم عامل در ابتدا می‌بایست محدوده‌های حافظه مورد نیاز هر نوع نرم‌افزار و برنامه‌های خاص را فراهم نمایند. مثلاً فرض کنید سیستمی دارای یک مگابایت حافظه اصلی باشد. سیستم عامل کامپیوتر فرضی، نیازمند ۳۰۰ کیلو بایت حافظه است. سیستم عامل در بخش انتهائی حافظه مستقر و به همراه خود درایورهای مورد نیاز یه منظور کنترل سخت‌افزار را نیز مستقر خواهد کرد. درایورهای مورد نظر به ۲۰۰ کیلو بایت حافظه نیاز خواهند داشت. بنابراین پس از استقرار سیستم عامل بطور کامل در حافظه، ۵۰۰ کیلو بایت حافظه باقیمانده و از آن برای پردازش برنامه‌های کاربردی استفاده خواهد شد. زمانیکه برنامه‌های کاربردی در حافظه مستقر می‌گردند، سازماندهی آنها در حافظ بر اساس بلاک هائی خواهد بود که اندازه آنها توسط سیستم عامل مشخص خواهد شد. در صورتی که اندازه هر بلاک ۲ کیلوبایت باشد، هر یک از برنامه‌های کاربردی که در حافظه مستقر می‌گردنند، تعداد زیادی از بلاک‌های فوق را (مضربی از دو خواهد بود)، بخود اختصاص خواهند داد. برنامه‌ها در بلاک هائی با طول ثابت مستقر می‌گردند. هر بلاک دارای محدوده‌های خاص خود بوده که توسط کلمات چهار و یا هشت بایت ایجاد خواهند شد. بلاک‌ها و محدو ده‌های فوق این اطمینان را بوجود خواهند آورد که برنامه‌ها در محدوده‌های متداخل مستقر نخواهند شد.

در اغلب رایانهها، می‌توان ظرفیت حافظه را ارتقاء و افزایش داد. مثلاً می‌توان میزان حافظه RAM موجود را از یک مگابایت به دو مگابایت ارتقاء داد. روش فوق یک راهکار فیزیکی برای افزایش حافظه بوده که در برخی موارد دارای چالش‌های خاص خود می‌باشد. در این زمینه می‌بایست راهکارهای دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرند. اغلب اطلاعات ذخیره شده توسط برنامه‌ها در حافظه، در تمام لحظات مورد نیاز نخواهد نبود. پردازنده در هر لحظه قادر به دستیابی به یک محل خاص از حافظه‌است. بنابراین اکثر حجم حافظه در اغلب اوقات غیر فابل استفاده‌است. از طرف دیگر با توجه به اینکه فضای ذخیره سازی حافظه‌ها ی جانبی نظیر دیسک‌ها بمراتب ارزانتر نسبت به حافظه اصلی است، می‌توان با استفاده از مکانیزمهائی اطلاعات موجود در حافظه اصلی را خارج و آنها را موقتاً بر روی هارد دیسک ذخیره نمود. بدین ترتیب فضای حافظه اصلی آزاد و در زمانیکه به اطلاعات ذخیره شده بر روی هارد دیسک نیاز باشد، مجدداً آنها را در حافظه مستقر کرد. روش فوق «مدیریت حافظه مجازی» نامیده می‌شود.

حافطه‌های ذخیره سازی دیسکی، یکی از انواع متفاوت حافظه موجود بوده که می‌بایست توسط سیستم عامل مدیریت گردد. حافطه‌های با سرعت بالای Cache، حافظه اصلی و حافظه‌های جانبی نمونه‌های دیگر از حافظه بوده که توسط سیستم عامل مدیریت گردند.

چند وظیفه‌ای

چندکارگی یا چندوظیفگی یا (به انگلیسی: multitasking)‏، انجام هم‌زمان دو یا چند کار و وظیفهٔ رایانه‌ای از سوی واحد پردازش مرکزی است.

مراحل کار بصورت زیر میباشد: ۱- پردازنده یک سیگنال وقفه دریافت مینماید. ۲- پس از دریافت سیگنال وقفه توسط پردازنده، پردازنده کاری را که در حال انجامش است را متوقف نموده و تا آن نقطه‌ای که آن کار را انجام داده ذخیره مینماید تا در زمان مقتضی به ادامه کار قبلی از همان نقطه توقف یافته بازگردد. ۳- پردازنده به سراغ دستگاه یا برنامه درخواست کننده وقفه رفته و دستور را برای پردازش فراخوانی مینماید. ۴- بعد از پردازش یک دستور از مرحله قبل، وقفه برای زمان‌بندی فراخوان میدهد. ۵-

 

تاریخچه ی سایت های برتر ( بخش 3 - یوتیوب )

یوتیوب

یوتیوب (به انگلیسی: YouTube) یکی از مهم‌ترین سایت‌های وب ۲ و معروف‌ترین سایت به اشتراک‌گذاری ویدیو است.

تاریخچه

یوتیوب به وسیله چاد هرلی، استیون چن و جاوید کریم به وجود آمد که هر سه از کارمندان شرکت Pay Pal بودند. آنها در یک مهمانی شام پس از موفقیت سایت فلیکر که برای اشتراک‌گذاری تصاویر بود به فکر افتادند تا سایتی برای اشتراک‌گذاری فیلم بسازند.

دامنه یوتیوب دقیقاْ در ۱۵ فوریه ۲۰۰۵ ثبت شد و سایت به تدریج در ماه‌های بعد راه‌اندازی شد. شش ماه بعد در ماه مهٔ ۲۰۰۵ سایت به طور رسمی و عمومی افتتاح شد. در ۱۳ نوامبر به دنبال موفقیت خیره‌کننده یوتیوب، گوگل یوتیوب را به مبلغ ۱۶۵۰ میلیون دلار خرید.^[۱]

در ۲۹ ژانویه ۲۰۰۷ یوتیوب اعلام کرد به کاربرانش پول پرداخت خواهد کرد.^[۲]

یوتیوب در ماه مارس ۲۰۰۹ در ایران فیلتر و پس از مدت کوتاهی رفع فیلتر شد، اما پس از انتشار فیلم‌های اعتراضات مردم ایران به نتایج انتخابات ریاست جمهوری (۱۳۸۸)‏ دوباره فیلتر گردید.

یوتیوب برای سایر ملل

 

منطقه کشور	آدرس	زبان
استرالیا	http://au.youtube.com/	انگلیسی
برزیل	http://br.youtube.com/	پرتقالی
فرانسه	http://fr.youtube.com/	فرانسوی
هنگ کنگ	http://hk.youtube.com/	چینی
جمهوری ایرلند	http://ie.youtube.com/	انگلیسی
ایتالیا	http://it.youtube.com/	ایتالیایی
ژاپن	http://jp.youtube.com/	ژاپنی
مکزیک	http://mx.youtube.com/	اسپانیولی
هلند	http://nl.youtube.com/	آلمانی
زلاندنو	http://nz.youtube.com/	انگلیسی
لهستان	http://pl.youtube.com/	لهستانی
اسپانیا	http://es.youtube.com/	اسپانیولی
جمهوری چین	http://tw.youtube.com/	چینی
بریتانیا	http://uk.youtube.com/	انگلیسی
جهان	http://youtube.com	انگلیسی

آمار و ارقامی از یوتیوب

مجله وال‌استریت ژورنال در شهریور ۸۵ آمار و ارقامی از یوتیوب اعلام کرد.

• ویدیوهای یوتیوب ۱۷۳۰ میلیون بار تماشا شده است.
• ۷۰ درصد کاربران یوتیوب آمریکایی هستند و نیمی از آنان زیر ۲۰ سال می‌باشند.
• پیرترین کاربر یوتیوب یک مرد ۷۹ ساله انگلیسی است که در مقابل کامپیوترش می نشیند و از خاطرات جنگ جهانی دوم صحبت می‌کند.
• ارنیه روگرز یک جوان ۲۳ ساله ادعا کرده است که تمام ۲۴ ساعت هفت روز هفته را در یوتیوب به گشت و گذار می‌پردازد.
• آقای کریستی لیج استوارت در حدود ۲۰۰ ویدیو در یوتیوب بارگذاری کرده است (بیشترین مقدار).
• کل زمانی که مردم صرف تماشای یوتیوب کرده محاسبه کنیم برابر با ۹۳۰۵ سال خواهد بود.
• تخمین زده می‌شود تعداد ویدیوهای یوتیوب ۱۰۰ میلیون عدد باشد.
• هر روز ۶۵ هزار ویدیو در یوتیوب بارگذاری می‌شوند.
• بنابر آمار تا ماه نوامبر ۲۰۱۰، در هر ۶۰ ثانیه ۳۵ ساعت فیلم در یوتیوب بارگذاری می‌شود.

 

تاریخچی ی سایت های برتر ( بخش 2 - ویکیپدیا )

ویکی‌پدیا

اویکی‌پدیا (به انگلیسی: Wikipedia) یک دانشنامهٔ اینترنتی چندزبانه با محتویات آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و مقالات آن می‌تواند توسط هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد، ویرایش گردد. نام ویکی‌پدیا واژه‌ای ترکیبی است که از واژه‌های ویکی (وب‌گاه مشارکتی) و انسیکلوپدیا (دانشنامه یا دایرةالمعارف) گرفته شده‌است. میزبان‌های اینترنتی اصلی این وب‌گاه در شهر تامپای فلوریدا هستند. همچنین میزبان‌های اضافی دیگری هم در شهرهای آمستردام و سئول به این وب‌گاه یاری می‌رسانند.^[۳]

ویکی‌پدیای انگلیسی در تاریخ ۲۵ دی ۱۳۷۹ به صورت مکملی برای دانشنامهٔ تخصصی نوپدیا نوشته شد. هم اکنون پروژهٔ ویکی‌پدیا توسط بنیاد غیر انتفاعی ویکی‌مدیا پشتیبانی می‌شود. ^[۳] مدخل‌های ویکی‌پدیا طبق مدخل‌های سالنامه‌ها، فرهنگ‌های جغرافیایی و رخدادهای روز هستند. هدف آن آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست.

ویکی‌پدیا از پایان آوریل ۲۰۰۷ تاکنون، یکی از ۱۰ وب‌گاه برتر جهان از لحاظ شمار بازدیدکنندگان است که بیش از نیمی از بازدیدها به ویکی‌پدیای انگلیسی مربوط می‌شود.^[۴] تا تاریخ ۵ اوت ۲۰۱۱ میلادی (۱۴ مرداد ۱۳۹۰) دارای بیش‌از هفتادودو میلیون صفحه، که از این تعداد بیش‌از نوزده میلیون آن مقاله می‌باشد. بیش از ۳٬۷۰۰٬۰۰۰ عدد از مقالات به زبان انگلیسی، بیش از ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ عدد به زبان آلمانی، بیش از ۱٬۱۰۰٬۰۰۰ عدد به زبان فرانسوی و بیش از ۸۲۶٬۰۰۰ به زبان ایتالیایی تعلق دارند. تعداد کل کاربران ثبت‌نام شده نیز تقریباً معادل ۳۰٬۱۶۰٬۵۷۹ نفر است که از میان آنها، ۴٬۶۵۲ نفر مدیر هستند. از تعداد ۲۸۲ گونه زبان در ویکی‌پدیا، تعداد ۲۷۶ تای آن‌ها بیش از ده مقاله دارد. ۱۰ ویکی‌پدیایی که بیش از ۶۰۰٬۰۰۰ مقاله دارند به ترتیب عبارت‌اند از: انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، لهستانی، اسپانیایی، ژاپنی، روسی، هلندی و پرتغالی. ^[۵]

ویکی‌پدیا تا پایان آوریل ۲۰۰۷ از تعداد ۲۵۱ ویرایش زبانی ویکی‌پدیا، تعداد ۱۹۰ تای آن‌ها بیش از ۱۰ مقاله داشته است.

وضعیت ویکی‌پدیا به عنوان یک منبع معتبر، همیشه، مورد اختلاف بوده‌است. برخی آن‌را به‌خاطر پخش رایگان، ویژگی قابل ویرایش بودن، سیاست بیطرفی و گستردگی عناوین ستوده‌اند^{[نیازمند منبع]}. از سوی دیگر، به‌خاطر آزادی ویرایش ویکی‌پدیا منتقدین درستی و اعتبار آن را زیر سوال برده اند^[۶]، همچنین ویکی‌پدیا به خاطر آسیب پذیری در برابر خرابکاری^[۷]، کیفیت غیریکنواخت، سوگیری نظام مند، بی ثباتی^[۸] و نیز به خاطر ترجیح اجماع بر اعتبار در سبک ویرایش مقالات نقد شده‌است. در مقابل سیاست‌های محتوایی و ویکی پروژه‌های ویکی‌پدیا توسط کاربرانی تهیه می‌شود که در پی رفع این نگرانی‌ها هستند.^[۳] دو مطالعه علمی به این نتیجه دست یافته‌اند که خرابکاری عموماً زودگذر است^[۹] و ویکی‌پدیا نسبتاً به درستی سایر دانشنامه هاست.^[۱۰]

ویکی‌پدیا بر سیاست «دیدگاه بی طرفانه» تأکید می‌کنند. طبق این سیاست دیدگاه‌هایی که توسط شخصیت‌های برجسته ارائه شده‌اند بدون هیچ تلاشی برای تأیید آنها به طور خلاصه بیان می‌شوند. از آن رو که هر داوطلب می‌تواند مقاله‌ها را به سبک ویکی اضافه یا ویرایش کند، تخریب و عدم صحت مطالب از مشکلات همیشگی آن بوده‌است. از سوی دیگر مقاله‌های آن را در رسانه‌های گروهی و مراکز علمی نقل کرده‌اند. مقاله‌های آن تحت مجوز حق تالیف آزاد گنو قابل دسترسی هستند. نسخه زبان آلمانی و انگلیسی ویکی‌پدیا به‌وسیله دیسک‌های فشرده(cd) پخش شده و نسخه‌های دیگر آن روی وب‌گاه‌های دیگر به صورت Fork یا آینه قرار داده شده‌اند. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌نسک، ویکی‌گفتاورد و ویکی‌خبر را پدید آوردند.

تاریخچه

ویکی‌پدیا به عنوان نسخه تکمیلی نوپدیا شروع به کار کرد. نوپدیا پروژه دانشنامهٔ رایگان و آنلاینی بود که مقاله‌هایش توسط کارشناسان و از طریق یک جریان رسمی نوشته می‌شدند. نوپدیا در تاریخ ۹ مارس ۲۰۰۰ (۱۸ اسفند ۱۳۷۸) تحت مالکیت شرکت بومیس که یک شرکت پورتال وب بود بنیانگذاری شد. اعضای برجستهٔ آن عبارت بودند از جیمی ولز، رئیس شرکت و تصمیم‌گیرندهٔ نهایی و لری سانگر رئیس بخش ویرایش و نوشتار نوپدیا و بعدها ویکی‌پدیا. سانگر این طور نوپدیا را توصیف می‌کند که بین تمام دانشنامه‌های موجود آن زمان، تنها نوپدیا دارای مطالب آزاد بود و محدودیت اندازه نداشت زیرا روی اینترنت قرار داشت. ضمناً به خاطر ماهیت عمومی و محدودهٔ گسترده شرکت‌کنندگان بالقوهٔ خود، بی‌طرف بود. نوپدیا دارای هفت مرحله بازنگری توسط کارشناسان متخصص در زمینه‌های مختلف بود ولی بعدها همگان به این باور رسیدند که این روند برای تولید مقاله‌ها بسیار کند است. شرکت بومیس که پایه‌گذار این دانشنامه بود نقشه‌هایی برای تبلیغات داشت تا از طریق آن جبران سرمایه کند. این دانشنامه در ابتدا دارای مجوز مطلب آزاد نوپدیا بود ولی درست قبل از تشکیل ویکی‌پدیا و بر اثر اصرار ریچارد استالمن مجوز خود را تبدیل به مجوز حق تالیف آزاد گنو کرد.

ویکی‌پدیا برای اولین بار در تاریخ ۱۵ ژانویه ۲۰۰۱ (۲۵ دی ۱۳۷۹) و فقط با زبان انگلیسی به نام wikipedia.com به دنیای تازه اینتزنت وصل شد. ویکی‌پدیا از ۱۰ ژانویه یکی از قابلیت‌های Nupedia.com به شمار می‌رفت. به این صورت که نویسندگان عمومی می‌توانستند مقاله‌های خود را در آن وارد کنند تا پس از مرور در نوپدیا قرار گیرد. ولی پس از آنکه هیئت مشورتی کارشناسان نوپدیا مدل تولید آن را رد کرد، از وب‌گاه نوپدیا برداشته شد. بعد از آن ویکی‌پدیا به صورت پروژه‌ای جدا از نوپدیا شروع به کار کرد. سیاست «دیدگاه بی طرفانه» آن در همان ماه‌های اول برنامه‌ریزی شد، اگر چه شبیه به سیاست پیشین «بی طرفی» نوپدیا بود. ویکی‌پدیا سریعاً شرکت‌کنندگانی از نوپدیا، اسلش دات و راهنماهای موتورهای جستجو بدست آورد. در پایان سال اول به تعداد ۲۰٬۰۰۰ مقاله بین ۱۸ زبان خود رسید. تا پایان سال ۲۰۰۲ تعداد زبان‌ها به ۲۶، پایان سال ۲۰۰۳ به ۴۶ و در پایان ۲۰۰۴ به تعداد ۱۶۱ زبان رسید. نوپدیا و ویکی‌پدیا آنقدر کنار هم زیستند تا میزبان (سِرور) نوپدیا از کار افتاد و در سال ۲۰۰۳ متون آن به ویکی‌پدیا انتقال یافت.

ولز و سانگر فکر استفاده از ویکی را به WikiWikiWeb مربوط به Ward Cunningham یا Portland Pattern Repository نسبت می‌دهند. ولز اینگونه بیان می‌دارد که او برای اولین بار در دسامبر ۲۰۰۰ فکر استفاده از ویکی را از جرمی رُزنفیلد که کارمند شرکت بومیس بود و یک ویکی مشابه را به او نشان داده بود شنید. اما این واقعه بعد از آن بود که سانگر خبر وجود چیزی به نام ویکی را از کوویتز که یکی از استفاده‌کنندگان ویکی بود شنید و پیشنهاد ساخت چیزی مثل ویکی برای نوپدیا را به ولز داد. از همین جا بود که تاریخ ویکی شروع شد. پروژه‌ای به نام گنوپدیا تحت همان ایدهٔ مطلب آزاد (و نه تولید ویکی) همراه با نوپدیا شروع به کار کرده بود. این پروژه متعاقباً غیر فعال شد و سازندهٔ آن، ریچارد استالمن که بنیان‌گذار بنیاد نرم‌افزارهای آزاد است، شروع به پشتیبانی از ویکی‌پدیا کرد.

کاربران اسپانیایی در فوریه ۲۰۰۲ از ترس تبلیغات تجاری و نبود کنترل در یک ویکی‌پدیای انگلیسی‌محور از ویکی‌پدیا به روی Encyclopedia Libre رفتند. کمی بعد در همان سال، ولز اعلام کرد که ویکی‌پدیا از این پس هیچ تبلیغی نشان نخواهد داد و وب‌گاه آن را به wikipedia.org انتقال داد. بعضی پروژه‌ها به دلایل ویرایشی خاص به جاهای دیگری نظیر ویکی‌اینفو انتقال داده شده‌اند. در ویکی‌اینفو خبری از «دیدگاه بی‌طرفانه» نیست و این وب‌گاه در طرفداری از چندین مقاله نوشته شده از «دیدگاه طرفدارانه» می‌باشد.

در تاریخ ۲۰ ژوئن ۲۰۰۳ (۳۰ خرداد ۱۳۸۲) بنیاد ویکی‌مدیا از بین ویکی‌پدیا و نوپدیا شکل گرفت. ویکی‌پدیا و پروژه‌های خواهرش تا به حال تحت ادارهٔ این سازمان ناسودبر کار کرده‌اند. اولین پروژه خواهر ویکی‌پدیا در ماه اکتبر ۲۰۰۲، به یاد حملات ۱۱ سپتامبر برای یادآوری حوادث آن روز ساخته شد. ویکی‌واژه که پروژه فرهنگ واژه‌ها بود در دسامبر ۲۰۰۲، ویکی‌گفتاورد که مجموعه‌ای از گفته‌های معروف بود درست یک هفته بعد از افتتاح ویکی‌مدیا و پروژه ویکی‌نسک که مجموعه‌ای از کتاب‌های رایگانی است که با مشارکت همگانی نوشته شده‌اند در ماه بعد به کار افتاد. ویکی‌مدیا پس از آن شروع به تشکیل پروژه‌های جدیدی کرد که در زیر توضیح داده خواهند شد.

ویکی‌پدیا از ابتدا وضعیت خود را با شمارش مقاله‌هایش سنجیده‌است. در دو سال ابتدایی پیدایش خود روزانه در حدود ۱۰۰ مقاله یا کمتر به آن اضافه می‌شد. ویکی‌پدیای انگلیسی در تاریخ ۲۲ ژانویه ۲۰۰۳ (۲ بهمن ۱۳۸۱) به سرعت ۱۰۰٬۰۰۰ مقاله رسید. در سال ۲۰۰۴ مقاله‌های ویکی‌پدیا به نرخ رشد تقریبی ۱٬۰۰۰ تا ۳٬۰۰۰ مقاله در روز رسیدند. در ۲۵ فوریه ۲۰۰۴ (۶ اسفند ۱۳۸۲) ویکی‌پدیا در تمامی زبان‌های خود به میزان ۵۰۰٬۰۰۰ مقاله دست یافت. در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۴ (۲۹ شهریور ۱۳۸۳) مقاله‌های ویکی‌پدیا در ۱۰۵ زبان به یک میلیون رسید.

تا پایان آوریل ۲۰۰۷ از تعداد ۲۵۱ ویرایش زبانی ویکی‌پدیا، تعداد ۱۹۰ تای آن‌ها بیش از ۱۰ مقاله داشته است. ویکی‌پدیا تا ۱۰ خرداد ۱۳۸۹ در برگیرندهٔ ۲۷۳ زبان با بیش از ده مقاله بوده‌است. به طور کلی ویکی‌پدیا دارای ۲۷۹ گونه زبان ملل دنیا و بیش از ۱۵ میلیون مقاله بوده ‌است.^[۵]

ویژگی‌ها

 

جزئیات پورتال چندزبانهٔ ویکی‌پدیا در نشانی http://wikipedia.org. در این تصویر بزرگ‌ترین نسخه‌های ویکی‌پدیا نشان داده شده‌اند.

 

این دانشنامه روی وبگاه wikipedia.org با استفاده از نرم‌افزاری به نام «ویکی» که به زبان جزیره هاوایی به معنی «تند» است ساخته شده‌است. ولز بر این باور است که ویکی‌پدیا باید به کیفیت دانشنامه بریتانیکا یا بهتر برسد و چاپ هم بشود. جیمی ولز بنیانگذار ویکی‌پدیا آن را اینگونه توصیف می‌کند

«ویکی‌پدیا کوششی برای آفرینش و پخش دانشنامه‌ای با بالاترین کیفیت ممکن برای همه مردم روی زمین و به زبان مادریشان است.»

ویکی‌پدیا در میان دانشنامه‌های اینترنتی

دانشنامه‌های گوناگون دیگری روی اینترنت هستند و یا قبلاً وجود داشته‌اند. در برخی از آنها مانند دانشنامه فلسفه استانفورد و نوپدیا (که دیگر وجود ندارد) سیاست‌های مقاله‌نویسی سنتی و مالکیت مقاله وجود دارند. به طور اتفاقی وبگاه هایی مانند h2g۲ یا Everything۲ وجود دارند که به مانند راهنماهایی کلی عمل می‌کنند و مقاله‌هایشان توسط همگان نوشته و بازنگری می‌شوند. پروژه‌هایی همچون ویکی‌پدیا، Susning.nu و Enciclopedia Libre همگی ویکی هستند و در همه آنها مقاله‌ها به دست نویسنده‌های بیشماری نوشته می‌شوند و هیچ گونه بازنگری رسمی روی آنها اعمال نمی‌شود. ویکی‌پدیا تبدیل به بزرگ‌ترین نوع دانشنامه ویکی چه از نظر تعداد مقاله‌ها و چه از نظر تعداد واژه‌ها شده‌است. از بین تمامی دانشنامه‌های موجود، ویکی‌پدیا به خاطر داشتن حق تالیف آزاد گنو متمایز گشته‌است.

ویکی‌پدیا مصرانه می‌خواهد تنها یک دانشنامه باقی بماند. هدف آن تبدیل شدن به مجموعه کاملی از دانش بشری نیست. مجموعه سیاست‌هایی تحت عنوان «ویکی‌پدیا چه چیزی نیست» وجود دارند که مشخص می‌کنند چه اطلاعاتی نباید در ویکی‌پدیا گنجانده شوند. این سیاست‌ها تا به حال غالباً باعث مشاجره بر سر اضافه کردن، حذف یا اصلاح مطلبی خاص شده‌اند.

مطالب آزاد

مجوز حق تألیف آزاد گنو (GFDL) که مقاله‌های ویکی‌پدیا با استفاده از آن عرضه می‌شوند یکی از مجموعه «کپی‌لفت» کپی‌رایت است که اجازه توزیع دوباره، خلق آثار مشتق شده و استفاده تجاری از مطالب مقاله‌ها به شرط ذکر نام نویسنده و ماندن اثر تحت مجوز GFDL را می‌دهد. هنگامی که یک نویسنده اصل اثر خود را به پروژه تحویل می‌دهد، حق تألیف او روی آن اعمال می‌شود ولی باید قبول کند که اثرش را تحت مجوز GFDL در اختیار عموم بگذارد. ممکن است مطالب موجود در ویکی‌پدیا روی منابع دیگری که از این مجوز استفاده می‌کنند قرار بگیرند و یا از آن منابع گرفته شده باشند. مطالب ویکی‌پدیا از طریق انبارهای اطلاعاتی روی صدها منبع به صورت آینه یا fork قرار گرفته‌اند. اگر چه تمامی متون عرضه شده در ویکی‌پدیا از مجوز GFDL استفاده می‌کنند، درصد بالایی از تصاویر و پرونده‌های صوتی ویکی‌پدیا رایگان نیستند. اقلامی چون لوگوی شرکت‌ها، نمونهٔ آهنگ‌ها یا تصویرهای دارای حق تألیفِ خبری با درخواست استفاده منصفانه استفاده می‌شوند. اقلامی نیز وجود دارند که با شرط عدم اشتقاق یا «فقط برای ویکی‌پدیا» به این دانشنامه داده شده‌اند.

زبان‌ها

ویکی‌پدیا تا ۱ خرداد ۱۳۹۰ در برگیرندهٔ ۲۷۵ زبان با بیش از ده مقاله بوده‌است. به طور کلی ویکی‌پدیا دارای ۲۸۱ گونه زبان ملل دنیا و نزدیک به ۱۹ میلیون مقاله‌است.^[۵]

زبان‌های مختلف به صورت مستقل از هم کار می‌کنند. ویرایش‌های زبانی به بقیه زبان‌های دیگر محدود یا وصل نشده‌اند و فقط محدود به سیاست‌های کلی نظیر «دیدگاه بی طرفانه» هستند. با اینکه مقاله‌ها و تصاویر بین زبان‌ها به اشتراک گذاشته نشده‌اند ولی اولی از طریق صفحاتی که در آنها درخواست ترجمه می‌شود و روی زبان‌های بزرگ‌تر قرار دارند و دومی از راه انبار عمومی ویکی‌پدیا حل شده‌اند. مقاله‌های ترجمه شده بخش کوچکی از مقاله‌های موجود همهٔ زبان‌ها را تشکیل می‌دهند.

فهرست زیر در برگیرندهٔ ۱۴ زبان بزرگ ویکی‌پدیا است که بیش از سیصدهزار مقاله دارند. آمار این فهرست در روز ۱ خرداد ۱۳۹۰ گرفته شده است و سعی شده است که به طور روزانه آمار مربوط به زبان انگلیسی آن ویرایش شود^[۵]:

1.     انگلیسی (۳،۸۴۱،۷۶۲)

2.     آلمانی (۱،۲۳۳،۳۹۹)

3.     فرانسوی (۱،۱۰۶،۵۶۹)

4.     ایتالیایی (۸۰۳،۳۶۷)

5.     لهستانی (۸۰۲،۷۲۸)

6.     اسپانیایی (۷۶۰،۷۶۵)

7.     ژاپنی (۷۵۰،۰۶۶)

8.     روسی (۷۱۴،۲۲۲)

9.     هلندی (۶۸۷،۸۷۰)

10.                        پرتغالی (۶۸۴،۹۷۱)

11.                        سوئدی (۳۹۶،۸۳۸)

12.                        چینی (۳۵۶،۱۳۴)

13.                        کاتالان (۳۴۰،۹۰۵)

14.                        نروژی بوکمال (۳۰۲،۲۴۴)

هم‌اکنون ویکی‌پدیای فارسی در ردهٔ۲۴، بالاتر از زبان عربی (ردهٔ۲۶) و زبان عبری (ردهٔ۳۳)، قرار دارد. ویکی‌پدیای فارسی پس از زبان ترکی استانبولی (ردهٔ۲۰) از میان زبان‌هایی که عموماً در خاورمیانه استفاده می‌شوند در ردهٔ دوم قرار می‌گیرد.^[۵]

همهٔ زبان‌های ویکی‌پدیا در جمع دارای ۱۸٬۷۶۷٬۵۱۶ مقاله هستند.^[۵]

نرم‌افزار و سخت‌افزار

ویکی‌پدیا توسط برنامه متن‌باز مدیاویکی روی دسته‌ای از میزبانان وب مستقر در فلوریدا اجرا می‌شود. مدیاویکی نسخه سوم این برنامه‌است. در ابتدا ویکی‌پدیا روی UseModWiki که توسط کلیفورد آدامز (نسخه ۱) نوشته شده بود کار می‌کرد. در ابتدا برای پیوندهایش از CamelCase استفاده می‌کرد ولی بعدها امکان استفاده از قلاب (bracket) هم در آن ایجاد شد. ویکی‌پدیا در ماه ژانویه ۲۰۰۲ در نسخه جدید خود استفاده از موتور PHP را به همراه پایگاه داده MySQL آغاز کرد. این نرم‌افزار که نسخه دوم به حساب می‌آمد توسط ماگنوس مانسک و مخصوص دانشنامهٔ ویکی‌پدیا نوشته شده بود. به خاطر تقاضاهای زیاد به منظور بهبود کیفیت، اصلاحات زیادی روی آن انجام شد. سرانجام این نرم‌افزار توسط لی دانیل کراکر دوباره‌نویسی شد. این نرم‌افزار که نسخه شماره سه محسوب می‌شد در ژوئیه ۲۰۰۲ نوشته شد و مدیاویکی نام‌گذاری گردید. مجوز استفاده از آن تحت گنو است و در تمامی پروژه‌های ویکی‌مدیا از آن استفاده می‌شود.

ویکی‌پدیا روی دسته‌ای از میزبان‌های وب لینوکس در فلوریدا و چهار مکان دیگر میزبانی می‌شود. این وب‌گاه تا سال ۲۰۰۴ تنها روی یک سرور بود تا آنجا که تنظیمات میزبان آن تقسیم به چندین قسمت شد. در ژانویه ۲۰۰۵ ویکی‌پدیا روی ۳۹ سرور مختلف در فلوریدا مشغول به کار بود. پیکربندی آن عبارت است از یک بانک اطلاعاتی بزرگ تحت MySQL، چندین میزبان خادم بانک اطلاعاتی و ۲۱ میزبان وب که با نرم‌افزار آپاچی کار می‌کنند و ۷ تا که تحت میزبان Squid Cache کار می‌کنند.

در سپتامبر ۲۰۰۵، گروه میزبان‌های وب ویکی‌پدیا به بیش از ۱۰۰ عدد افزایش یافت و بنابر تقاضای مسئول مرکز داده‌ها، تمامی میزبان‌ها با موفقیت، به ساختمان جدید واقع در مرکز شهر تامپا انتقال داده شدند.

تقاضاهای صفحهٔ وب ابتدا به میزبانان مخزن Squid caching فرستاده می‌شوند. درخواستهایی که قابلیت انجام شدن در این میزبان‌ها را ندارند به دو میزبان متعادل‌ساز که نرم‌افزار perlbal روی آنها نصب است فرستاده می‌شوند. سپس تقاضاها برای یکی از میزبان‌های وب آپاچی فرستاده می‌شوند تا مورد پردازش قرار گیرند. میزبان‌های وب، صفحات را به شکل لازم پردازش می‌کنند. برای افزایش سرعت، صفحاتی که برای کاربران ناشناس پردازش شده‌اند در یک فایل‌سیستم ذخیره (cache) می‌شوند تا زمانی‌که از درجه اعتبار ساقط شوند. این امر باعث عدم پردازش صفحات معمول شده و در نتیجه در زمان و انرژی صرفه‌جویی می‌شود. ویکی‌مدیا ساخت شبکه‌ای جهانی از میزبانان مخزن در کنار ۳ میزبان مخزن خود در فرانسه را آغاز کرده‌است تا سرعت پاسخگویی را بالاتر ببرد. در حال حاضر یک گروه میزبان جدید در هلند و در کره جنوبی شروع به کار کرده‌اند و پاسخگوی بخش بزرگی از ترافیک ویکی‌پدیا هستند.

گزارش وضعیت رو به رشد وبگاه ویکی‌پدیا به صفحه وضعیت فرستاده می‌شود.

ویرایش

اندازهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی در سال ۲۰۰۷، اگر تمامی مطالب آن چاپ و صحافی می‌شد.

تقریباً هر کاربری می‌تواند مقاله‌های ویکی‌پدیا را ویرایش کند و تغییرات خود را سریعاً ببیند. فکر ویرایش مقاله‌ها بر این اساس شکل گرفته که همکاری کاربران با یکدیگر می‌تواند در بهبود کیفیت مقاله‌ها در طول زمان تأثیر به سزایی داشته باشد؛ همانطور که در توسعهٔ نرم‌افزارهای متن‌باز داشته‌است. نویسندگان آن نیازی به داشتن مدارک رسمی یا تخصص در زمینهٔ موضوعی که ویرایش می‌کنند ندارند. به آنها اخطار داده می‌شود که ممکن است مقاله‌های آنها توسط هر کس و به هر نحوی که می‌خواهد، بی‌رحمانه مورد ویرایش قرار گیرند و توزیع شوند. مقاله‌های آنها توسط هیچ شخص خاصی یا گروه تحریریه‌ای بازنگری نمی‌شوند. تصمیم‌گیری در مورد مطالب و سیاست‌های ویرایشی ویکی‌پدیا با توافق عام و رأی‌گیری صورت می‌گیرد، اگر چه تصمیم آخر همیشه با جیمی ولز است.

به دلیل باز بودن ویکی‌پدیا «جنگ‌های ویرایشی» (که «جنگ‌های بازنگری» نیز گفته می‌شوند) و مشاجره‌های طولانی غالبا وقتی اتفاق می‌افتند که ویرایشگران با هم به توافق نمی‌رسند. اعضای انجمن‌های ویکی‌پدیا روند ویرایشی آن را یک عمل دسته‌جمعی و نوعی جریان اجتماعی و تکامل تدریجی داروینی می‌دانند. مقاله‌ها همیشه در معرض ویرایش قرار دارند بدینگونه که ویکی‌پدیا هیچگاه مقاله‌ای را تمام شده تلقی نمی‌کند. تخریب، مشکل دائمی ویکی‌پدیا بوده‌است.

سیاست‌ها

ویکی‌پدیا از تمام ویرایشگران خود می‌خواهد تا هنگام نوشتن «دیدگاه بی‌طرفانه»ای داشته باشند و پژوهش ابتکاری خود را در ویکی‌پدیا قرار ندهند. نگاه بی‌طرفانه که خود سیاستی «غیر قابل بازگشت» است هدف دانشنامه را اینگونه بر می‌شمرد: «نشان دادن عوامل اختلاف، توصیف آنها به جای وارد شدن در آنها». اگر به این مهم برسیم دیگر ویکی‌پدیا تنها از یک «دیدگاه بی‌طرفانه» بیان نشده‌است بلکه حاوی تمامی نظرات بی‌طرفانه مربوط به یک موضوع خواهد بود. این سیاست بیان می‌دارد که به هر دیدگاهی بسته به اعتبارش باید بها داد. از این سیاست به خاطر داشتن هدفی غیرقابل دسترس که در مورد آثار بی‌اعتبار بی‌مورد است و به دیدگاه‌های «ضد اخلاقی» اجازه ظهور می‌دهد انتقاد شده‌است.

آرا و نظراتی که تا پیش از نوشته شدن در ویکی‌پدیا منتشر نشده باشند، «تحقیق‌های ابتکاری» تلقی شده و اجازه ورود نخواهند داشت. سیاست «تحقیق غیر ابتکاری» اینگونه بیان می‌دارد که آثار این چنینی نمی‌توانند نمایانگر دیدگاهی بی‌طرفانه باشند. پس نظرات یا دیدگاه‌های جدید ویرایشگران نباید در ویکی‌پدیا معرفی شوند.

همکاران ویکی‌پدیا از سیاست‌ها و خط‌مشی‌های متنوع کوچک‌تری نیز پشتیبانی می‌کنند. بر خلاف دیگر ویکی‌های موجود مانند Ward Cunningham's Portland Pattern Repository، ویکی‌پدیا به جای قرار دادن بحث‌های مربوط به تغییرات مقاله‌ها در درون آنها، صفحاتی جداگانه را به نام «بحث» به این کار اختصاص داده‌است. همکاران ویکی‌پدیا گاهی مقاله‌هایی را که احساس می‌کنند مناسب یک دانشنامه نیست، تغییر یا انتقال داده و یا حذف می‌کنند. تعاریف فرهنگ واژه‌ها (dicdefs) یا اصل متن‌ها از اینگونه مقاله‌ها هستند. گاهی ویرایش‌های مختلف ویکی‌پدیا برای خود سبک نوشتاری خاصی ایجاد می‌کنند.

مدیریت و ویرایشگری

تفاوت های منحصر به فرد خاصی بین ویرایشگرهای ویکی‌پدیا وجود ندارد و تصمیم‌ها با رأی اکثریت گرفته می‌شوند. در ماه دسامبر ۲۰۰۵، ویکی‌پدیا حدوداً دارای ۲۷،۰۰۰ کاربر بوده‌است که هر کدام دست کم در روز پنج ویرایش یا اثر از خود به جا گذاشته‌است. بنابر آمارهای ویکی‌مدیا، یک چهارم ترافیک ویکی‌پدیا از سوی کاربرانی است که دارای حساب نیستند و کمتر دست به ویرایش مقاله می‌زنند.

وظایف نگه‌داری به عهده گروه‌های داوطلبی از توسعه‌دهندگان، ناظران، ماموران و مدیران که به صدها نفر می‌رسند است. مدیران بزرگ‌ترین گروه بین آن‌ها هستند که توانایی جلوگیری از ویرایش یک مقاله یا جلوگیری از دسترسی کاربران خاص طبق سیاست‌های جامعه را دارند. کاربران زیادی تا به حال به صورت اضطراری یا دائم از ویرایش مقاله در ویکی‌پدیا منع شده‌اند. ممکن است تخریب یا تخلف از سیاست‌ها، باعث منع اضطراری یک کاربر گردد. در حالی‌که تصمیم اخراج بلندمدت یا همیشگی توسط آقای ولز یا کمیته داوری تخلفات جدی و دامنه‌دار اتخاذ می‌شود.

ویکی‌پدیا از طریق بنیاد ویکی‌مدیا برپا شد. هزینه‌های ربع چهارم سال ۲۰۰۵ آن معادل ۳۲۱،۰۰۰ دلار آمریکا بوده که ۶۰٪ آن مربوط به سخت‌افزار است. هم‌اکنون بنیاد ویکی‌مدیا بر روی کمک‌های خصوصی تکیه دارد و از رایزن‌های مالی استفاده می‌کند. رایزنی مالی سال ۲۰۰۷ موجب جمع‌آوری مبلغی بیش از ۱ میلیون دلار شد.

رئیس پیشین بخش ویرایش ویکی‌پدیا، لری سانگر گفته‌است وجود مجوز جی‌اف‌دی‌ال «به عنوان ضمانت آزادی، انگیزه خوبی برای کار در یک دانشنامه آزاد است.» پروفسور آندریا سیفولیلی در مطالعه ویکی‌پدیا به عنوان یک انجمن، این طور مطرح می‌کند که: «هزینه‌های پایین شرکت در نرم‌افزار ویکی، خود عامل فروگشایی برای توسعه جمعی است و دیدگاه «ساختِ خلاقانه» میزان شرکت‌پذیری را بالا می‌برد». ویکی‌پدیا را از منظر تجربه‌ای اجتماعی در آنارشیسم یا دموکراسی نیز مورد بررسی قرار داده‌اند. بنیانگذار آن این‌گونه پاسخ می‌دهد که حتماً قرار نیست این‌طور باشد اگرچه ممکن است دستاوردش این بوده باشد. در جستجویی که داخل ویکی‌پدیا انجام شد صفحه‌ای پیدا شد که نویسنده آن اینگونه بیان داشته که ارزش این دانشنامه به خاطرآن است که ویکی‌پدیا انجمنی اجتماعی است. به این معنا که می‌توان از نویسندگان خواست تا از کار خود دفاع کرده یا آن را روشن سازند و بحث‌ها سریعا قابل مشاهده‌اند. ویرایش‌های گوناگون ویکی‌پدیا غالبا دارای میزهای مرجعی هستند که اعضای انجمن در آنجا به پرسش‌ها پاسخ می‌دهند.

جایزه انجمن ایشا

نیویورک تایمز از قول هاآرتص می نویسد انجمن ایشا جایزه ای را برای «بهترین ویرایشگر صهیونیست»، یعنی کسی که طی چهار سال آینده بتواند در بیشترین تغییرات «صهیونیستی» در ویکی پدیا مشارکت داشته باشد، تعیین کرد. این جایزه مسافرت با بالون ورزشی بر فراز اسراییل است.^[۱۱]

ارزیابی‌ها

ادعای ویکی‌پدیا مبنی بر دانشنامه بودن یا این طور نشان دادن، همیشه مایهٔ بحث بوده‌است. ویکی‌پدیا را همیشه به خاطر کمبود محسوس اطمینان، فراگیری و قدرت کنترل کننده، مورد انتقاد قرار داده‌اند. بسیاری از کتابداران، دانشگاهیان و نویسندگان دانشنامه‌هایِ رسمی‌تر بر این باورند که ویکی‌پدیا به عنوان یک مرجع کاربردپذیری کمی دارد و یا هرگز ندارد. ویکی‌پدیا دست کم در برخی محیط‌های دیگر از نظر کیفی، مقبولیتی کافی دارد. این دانشنامه برنده یک آزمایش مقایسه‌ای توسط مجله آلمانی سِ تِ c't شده‌است. بیشتر ستایش آن به دلیل مطالب آزاد و اجازه ویرایش توسط همگان است.

انتقادات

منتقدین بر این باورند که مجوز ویرایش همگانی، ویکی‌پدیا را دانشنامه‌ای غیر قابل اعتماد ساخته‌است. فیلیپ بردلی در مصاحبه‌ای که با روزنامه گاردین در سال ۲۰۰۴ انجام داد گفت که او هرگز از ویکی‌پدیا استفاده نمی‌کند و «هیچ کتابدار دیگری را نمی‌شناسد که این کار را انجام دهد. مشکل اصلی عدم وجود قدرت کنترل‌کننده در ویکی‌پدیا است. در کتب منتشرشده، ناشر باید تضمین کند که اطلاعات کتابش درست است زیرا امرار معاش او بستگی به آن دارد. اما با وجود چیزی مثل ویکی‌پدیا همه آن بر باد می‌رود.» تد پاپاس رئیس ویرایشگران دانشنامه بریتانیکا در مصاحبه‌ای با گاردین این طور می‌گوید که: «فرضیهٔ ویکی‌پدیا بر این استوار است که پیشرفت مداوم به کمال می‌انجامد. این فرضیه هیچگاه ثابت نشده‌است.» دانا بوید درسال ۲۰۰۵ در بحثی پیرامون ویکی‌پدیا به عنوان یک منبع دانشگاهی این طور می‌گوید که «ویکی‌پدیا هیچ‌گاه یک دانشنامه نخواهد شد ولی حتماً در آینده تبدیل به منبع گسترده‌ای از دانش می‌شود که برای اهداف مختلف ارزش زیادی خواهند داشت.» با اینحال هنوز هم دانشنامه‌های سنتی حق خود می‌دانند که هیچ مسئولیتی در قبال خطاهای احتمالی به گردن نگیرند.

رابرت مک‌هنری ویرایشگر سابق بریتانیکا در مقاله‌ای تحت عنوان «دانشنامهٔ مورد اعتماد» ویکی‌پدیا را مورد انتقاد قرار داده است و می‌نویسد «هر چند که ممکن است مقاله‌ای در ویکی‌پدیا به درجه اعتبار بالایی دست یابد ولی تا ابد در معرض تغییر دخالت‌کنندگان بی‌اطلاع یا کم‌سواد قرار خواهد داشت.» آرون کرون مقاله تکذیبیه‌ای در رد روش‌های مک‌هنری نوشته و آنها را FUD که نوعی فن تجاری به حساب می‌آید و در زبان انگلیسی مخفف سه واژه به معنای «ترس، عدم اطمینان و شک» می‌باشد اطلاق کرده‌است. رئیس بخش تحریریه سابق، لری سانگر در اواخر سال ۲۰۰۴، از ویکی‌پدیا به دلیل داشتن ماهیت «ضد نخبه» که باعث رد بازنگری رسمی می‌شود و در نتیجه موجب کاهش اعتبار مقاله‌های آن می‌گردد انتقاد کرد.

ویکی‌پدیا را به خاطر فراگیر نبودن مورد اتهام قرار داده‌اند زیرا ماهیت آن داوطلبانه‌ است و می‌تواند بازتاب جانبداری‌های جهت‌دار نویسندگانش باشد. دال هویبرگ رئیس بخش تحریریه دانشنامهٔ بریتانیکا این طور بیان می‌دارد که «مردم درباره چیزهایی می‌نویسند که به آنها علاقه دارند در نتیجه بسیاری از موضوعات پوشش داده نمی‌شوند ولی وقایع خبری با تمام جزئیاتشان ذکر می‌شوند. مدخل مربوط به تندباد فرنسس پنج برابر بزرگی مدخل مربوط به هنر چین است و مدخل خیابان کورونیشن دو برابر مدخل مربوط به تونی بلر است.» لری سانگر رئیس بخش سابق ویرایش نوپدیا در سال ۲۰۰۴ گفت: «هنگامی که به یک مسئله نسبتاً تخصصی می‌رسیم (که خارج از علاقه مردم است) اعتبار مقاله‌ها بسیار غیر قابل اعتماد می‌شود.»

ویکی‌پدیا به عنوان یک ویکی به خاطر اینکه اجازه می‌دهد مقاله‌هایش ضمن وقایع جاری به روز شوند یا خلق شوند ستایش شده‌است. برای مثال مقالهٔ مربوط به زلزله اقیانوس هند که سریعاً بعد از وقوع آن در ویکی‌پدیای انگلیسی نوشته شد به سرعت توسط بعضی از مطبوعات چاپ شد. ویرایشگران ویکی‌پدیا بر این باورند که محدودهٔ موضوعی این دانشنامه می‌تواند بسیار وسیعتر از بقیه دانشنامه‌ها باشد.

از این گذشته این نکته نیز باید ذکر شود که در ماه مه سال ۲۰۰۵ (خرداد ۱۳۸۴) مثال هویبرگ صحت خود را از دست داد: مقالهٔ مربوط به هنر چین تقریباً سه برابر مقالهٔ مربوط به تندباد فرنسس شد و مقاله مربوط به تونی بلر در حدود ٪۵۰ بزرگ‌تر از مقالهٔ خیابان کورونیشن گردید. این نکته کاملاً روشن است که مقاله‌هایی که در پرسش مطرح شده بودند تنها به عنوان مثال‌هایی برای گرایش متمایل نویسندگان آورده شده بودند؛ اگر چه می‌توان از این مثال‌ها برای نشان دادن روند رو به تعادل منطقی ویکی‌پدیا استفاده کرد.

مجله آلمانی رایانه‌ای c't در اکتبر ۲۰۰۴ (مهر ۱۳۸۳) مقایسه‌ای بین دانشنامه‌های براکهاوس پرمیوم، مایکروسافت انکارتا و ویکی‌پدیا انجام داد. کارشناسان ۶۶ مقاله از رشته‌های گوناگون را ارزیابی کردند. امتیازات نهایی از این قرار بودند، ویکی‌پدیا ۶٫۳ از ۵ (-B)، براکهاوس پرمیوم ۳٫۳ و مایکروسافت انکارتا ۱٫۳. اِمیگ و هِرینگ پروفسورهای دانشگاه ایندیانا در تحلیلی پیرامون دانشنامه‌ها اینطور می‌نویسند که «ویکی‌پدیا در قلمروهایی که توانایی بیشتری دارد، همچون فناوری و وقایع جاری، اطلاعات سنتی را به روز می‌کند.»

قیاس خوبی که می‌توان در مورد نقاط قدرت و ضعف ویکی‌پدیا انجام داد در مقایسه استانداردهای دادگاه و مدارک کارآگاهی است. این حقیقت که هر کس می‌تواند ویکی‌پدیا را ویرایش کند این ادعا را که می‌شود تا حد مدارک دادگاه به آن اعتماد کرد مشکل می‌سازد. با این‌حال باز بودن آن به سوی خیل وسیع ویرایشگران این اجازه را به ویکی‌پدیا می‌دهد تا به وسعت و عمق خلاقیت و ارتباطاتی که باعث ایده‌آل شدن آموختن و جستجوی آراء می‌شوند برسد. این روند بسیار شبیه به روشی است که در آن استفادهٔ بلندنظرانه‌تر از مدارک کارآگاهی می‌تواند باعث رسیدن به سرنخ‌های مهم و مدارک بیشتر بشود. این روند می‌توانست توسط استانداردهای سختگیرانهٔ دادگاهی در نطفه خفه شود.

ویرایش دسته‌جمعی

روند ویرایشی ویکی‌پدیا اینطور فرض می کند که قرار دادن مقالات در معرض ویرایش همگانی باعث صحت مطالب می‌شود. سانگر پیش از این با اشاره به قانون لینوس در مورد توسعه متن‌باز گفته بود: «با داشتن چشم‌های زیاد، خطاهای کمتری رخ خواهند داد.». مرورگران زیاد مقاله‌های ویکی‌پدیا باعث می‌شود تا مطالب خرابکارانه و جانبدارانه به سرعت واگردانی شوند. جوی ایتو یکی از شخصیتهای برجستهٔ فناوری در مورد صحت مطالب ویکی‌پدیا این‌طور می‌نویسد که «هر چند این مسئله کمی بستگی به نوع رشته دارد، پرسش این است که آیا مطلبی که از یک منبع اطلاعاتی دقیق به دست می‌آید درست‌تر است یا مطلبی که توسط صدها هزار نفر (با امکان ویرایش) دیده شده و هنوز باقی مانده!» در آزمایش غیر رسمی که روی توانایی ویکی‌پدیا در کشف اطلاعات غیرصحیح انجام شد، نویسنده این طور بیان می‌دارد که این جریان «مکانیسمی حقیقت یاب نیست بلکه بیشتر شبیه مکانیسم رای‌گیری است، در نتیجه ممکن است مطلبی که اشتباه به «نظر» نرسد صحیح تلقی شود.»

ویکی‌پدیا دارای انجمنی از کاربران است که هر چند نسبتاً کم هستند ولی بسیار فعال هستند. اِمیگ و هِرینگ می‌گویند «هنگامی که گروه اندکی از کاربران در یک سیستم باز ویرایشی به صورت یک کنسرت و همراه با هنجارهای توافقی کار می‌کنند، می‌توانند بر مطالب تولیدشده در سیستم، تنوع حذف مطالب، مشاجرات، تناقضات و سازگاری نظر شرکت کنندگان کنترل کاملی داشته باشند.» ویرایشگران ویکی‌اینفو که ویکی‌پدیا روی وبگاه آنها fork شده‌است از این که بعضی افراد کاربران جدید را ناعادلانه «جن» یا «کاربران مشکل ساز» لقب می‌دهند و آنها را از ویرایش و نوشتار منع می‌کنند انتقاد می‌کنند. انجمن ویکی‌پدیا به دلیل محول کردن ویرایش مقاله‌ها به کاربرانی که مشکلات آن مقاله‌ها را مطرح ساخته‌اند مورد انتقاد واقع شده‌است.

ارجاع به ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا تا به حال توسط رسانه‌ها، مراکز علمی و دیگر منابع به عنوان مرجع یا ضمیمه، مورد استفاده قرار گرفته‌است. سازمان‌های خبری مقاله‌های ویکی‌پدیا را به عنوان منبع نام برده‌اند و یا در گوشهٔ صفحهٔ وب خود، برای کسب اطلاعات بیشتر، ارجاعی به آن گذاشته‌اند. بعضی از آنها این کار را به طور مرتب انجام می‌دهند. بنابر فهرستی که توسط ویرایشگران ویکی‌پدیا تهیه شده‌است، مقاله‌های ویکی‌پدیا بیشتر از همه جا در رسانه‌های خبری ذکر شده‌اند. در رده‌های پایینتر، تحقیقات علمی، کتاب‌ها، همایش‌ها و دادگاه‌ها قرار دارند. ارجاع‌های زیادی به مقاله‌های ویکی‌پدیا در بخش «دیدگاه‌های بهتر» روزنامهٔ علم (Science Journal) قرار گرفته‌است. اولین ارجاع این روزنامه، پیوندی به مقالهٔ ویکی‌پدیا تحت عنوان «A White Collar Protein Senses Blue Light» (لیدن، ۲۰۰۲) بود. پس از آن مقاله‌های زیادی به پیوندهای مشابه ارجاع داده‌اند.

جوایز

ویکی‌پدیا در ماه می ۲۰۰۴ (خرداد ۸۳) دو جایزه مهم را از آن خود کرد. نخستین جایزه Golden Nica برای Digital Communities بود که توسط Prix Ars Electronica اعطا شد. این جایزه به همراه ۱۰٬۰۰۰ یورو و دعوت از ویکی‌پدیا به جشنوارهٔ سال بعد PAE Cyberarts اتریش بود. دومی جایزه Judges' Webby برای بخش «انجمن» بود. همچنین ویکی‌پدیا نامزد جایزه «بهترین کوشش» از سوی Webby شد.

در سپتامبر ۲۰۰۴(شهریور۸۳) ویکی‌پدیای ژاپنی موفق به دریافت جایزه ساخت وب (Web Creation) از سوی انجمن تبلیغ‌کنندگان ژاپن شد. این جایزه معمولاً به افرادی اعطا می‌شود که سهم بزرگی در پیشبرد وب به زبان ژاپنی دارند و این بار جایزه به شرکت کنندگان دائم ویکی‌پدیای ژاپنی داده شد.

در سال ۲۰۰۶ گزارش تحقیقی مولتی‌اسکوپ نشان داد که ویکی‌پدیای هلندی با امتیاز ۸/۱ پس از گوگل و جی‌میل محبوبترین وب‌گاه اینترنتی به زبان هلندی بوده‌است.

همچنین در همین سال ویکی‌پدیای روسی برندهٔ جایزهٔ رانِت (روسی: Премия Рунета) در بخش «دانش و آموزش» شد. این جایزه از طرف دولت اعطا می‌شود.

همچنین ویکی‌پدیا جایزهٔ یک میلیون دلاری مدیریت پروژه را از همایش دکرت صفاجو دریافت کرد, که درجای خود افتخار بزرگ محسوب می شود!

پروژه‌ ها

ویکی‌پدیا دارای چندین پروژه متن-آزاد می‌باشد که وظایف غیر دانشنامه‌ای را انجام می‌دهند، از جمله:

• ویکی‌واژه: که بزرگ‌ترین پروژهٔ دیگر ویکی و دربارهٔ فرهنگ واژه و اصطلاحات آزاد است.
• ویکی‌نسک: پروژه کتاب‌های متنی آزاد
• ویکی‌گفتاورد: دانشنامه آزاد نقل قول‌ها
• ویکی‌نبشته: مخزن چندزبانه متون منبع آزاد
• ویکی‌انبار: انبار پرونده‌های چندرسانه‌ای عمومی
• ویکی‌خبر: مرجع خبری با محتوای آزاد

 

زندگینامه ی مردان کامپیوتر ( بخش 1 - بیل گیتس )

بیل گیتس

مقدمه

بیل گیتس با نام کامل ویلیام هنری گیتس سوم (به انگلیسی: William Henry Gates III) در ۲۸ اکتبر ۱۹۵۵ در سیاتل، مرکز ایالت واشنگتن آمریکا به دنیا آمد. او و پل آلن شرکت مایکروسافت را پایه ریزی نمودند. گیتس به‌عنوان مدیر عامل و مدیر معماری نرم‌افزار در شرکت مایکروسافت فعالیت کرده‌است و دارای بیشترین سهام (معادل ۸٪) می‌باشد.

بر اساس مجله فوربس بیل گیتس در سال ۲۰۰۸ میلادی، سومین مرد ثروتمند جهان پس از وارن بافت سرمایه‌دار آمریکایی و کارلوس اسلیم بازرگان مکزیکی است.^[۱] وی تا پیش از این بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۷ میلادی ثروتمندترین مرد جهان بود و دارایی‌های او معادل ۶۵ میلیارد دلار برآورد شده بود. در مجموع، ثروت خانواده گیتس بعد از خانواده والتون وارثان وال مارت و بنیانگذارش سم والتون در رتبه دوم قرار دارد. در ژانویه ۲۰۰۷ مجله فورچون اعلام کرد که ثروت کارلوس اسلیم، میلیاردر مکزیکی، از ثروت بیل گیتس پیشی گرفته بوده است.

بیل گیتس در دنیا به‌عنوان بنیانگذار تحول در رایانه‌های شخصی بسیار مشهور است. نحوه تجارت بیل گیتس به دلیل اینکه قدرت رقابت را از رقیبان سلب کرده‌است همواره مورد انتقاد بوده‌است و در زمان هایی نیز از او به این دلیل شکایت شده‌است. گیتس همواره تلاشهای خیرخواهانه متعددی را نیز تعقیب کرده‌است و در این راستا بنیاد بیل و ملیندا گیتس را در سال ۲۰۰۰ تأسیس کرده‌است.

زندگینامه

بیل گیتس در ۲۸ اکتبر سال ۱۹۵۵ متولد شد و در کنار دو خواهرش در سیاتل رشد کرد. گیتس در خانواده‌ای به دنیا آمد که از تاریخی غنی در تجارت و سیاست و خدمات اجتماعی سرشار بود. پدرش ویلیام هنری گیتس دوم وکیل دادگستری و یکی از سرشناسان شهر سیاتل بود و مادر او آموزگار مدرسه و یکی از اعضای هیأت مدیرهٔ یونایتد وی اینترنشنال (United Way International) بود که در امور خیره نیز فعالیت داشت.

گیتس در مدرسهٔ لیک ساید شروع به تحصیل کرد. سپس به علاقه خود به نرم‌افزار پی‌برد و برنامه‌نویسی را در سن ۱۳ سالگی شروع کرد.

در همین جا بود که هستهٔ اولیهٔ مایکروسافت شکل گرفت.در بهار سال ۱۹۶۸ میلادی مدرسه تصمیم گرفت که دانش آموزان را با پدیده‌ای جدید که به تازه‌گی در دنیا شکل گرفته‌بود یعنی کامپیوتر آشنا کند.کامپیوترها هنوز بزرگ‌تر و گران‌تر از آن بودند که مدرسه بتواند خریداری کند. به همین منظور مدرسه صندوقی را برپا کرد و اعلام کرد که برای اجارهٔ یک سال کامپیوتر PDP-10 ساخت شرکت DEC، کمک کنید. پول زیادی بیشتر از هزینهٔ اجاره یک سال جمع‌شد. اما مدرسه ، جذابیت این غول الکترونیکی را برای شاگردان دست کم گرفته بود.این شاگردان٬ بیل گیتس، پل آلن که دو سال از گیتس بزرگ‌تر بود و چند تای دیگر از دوستان بودند که همگی در حال حاضر از برنامه‌نویسان ارشد مایکروسافت هستند.

در سال ۱۹۷۳ گیتس وارد دانشگاه هاروارد شد و با استیو بالمر مدیر اجرایی حال حاضر مایکروسافت آشناشد. در هاروارد گیتس نسخه‌ای از زبان برنامه‌نویسی بیسیک را برای اولین میکروکامپیوتر نوشت.

در سال دوم دانشگاه را رهاکرد تا تمام انرژی خود را صرف مایکروسافت کند. شرکتی که او در سال ۱۹۷۵ با دوست دوران کودکی خود پل آلن آغاز کرده‌بود بر این باور استوار بود که کامپیوتر به وسیله‌ای ارزشمند بر روی هر میزی و در هر خانه‌ای تبدیل خواهد شد. آنها شروع به ساخت نرم‌افزار برای کامپیوترهای خانگی کردند. افق دید گیتس برای محاسبات شخصی محور موفقیت های شرکت مایکروسافت شد.

با مدیریت بیل گیتس ، مأموریت گیتس برای گسترش نرم‌افزار و آسان‌تر شدن آن و کم هزینه‌تر و دلپذیر شدن آن برای استفاده کنندگان کامپیوتر به پیشرفت خود ادامه داد. کمپانی به اهداف بلند مدت می‌اندیشید و در سال ۲۰۰۵ در آمدی نزدیک به ۶.۲ میلیارد دلار برای تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کرده‌است.

در سال ۱۹۹۹ ، گیتس کتاب «Business @ the Speed of Thought» را نوشت ، کتابی که نشان می‌دهد کامپیوتر چگونه می‌تواند در تجارت و کسب و کار مشکلات کاربران را حل کند. این کتاب به ۲۵ زبان ترجمه شده‌است و در بیش از ۶۰ کشور موجود می‌باشد. این کتاب در لیست پرفروش‌ترین کتاب‌ها در روزنامهٔ نیویورک تایمز، یو اس ای تودی، وال استریت ژورنال و فروشگاه اینترنتی آمازون قرارگرفت. کتاب پیشین گیتس به نام «The Road Ahead» که در سال ۱۹۹۵ مننتشر شده بود برای ۷ هفته متوالی حائز رتبهٔ اول در روزنامه نیویورک تایمز شد.

بنیاد بیل و ملیندا گیتس

گیتس تمام منافع حاصل از دو کتاب خود را به موسسات غیر انتفاعی که استفاده از تکنولوژی در آموزش و افزایش مهارت ها را حمایت می‌کردند اختصاص داده‌است. بشر دوستی در نزد گیتس از اهمیت بالایی برخوردار است. او و همسرش ملیندا، موسسه خیریه‌ای را با سرمایه ۲۸.۸ میلیارد دلار ایجاد کردند تا فعالیتهای بشردوستانه را در زمینه‌های بهداشت جهانی و آموزش حمایت کنند با این امید که در قرن بیست و یکم تمام مردم دنیا به آموزش و بهداشت دسترسی داشته باشند. این موسسه مبلغ ۳.۶ میلیارد دلار به بهداشت جهانی، ۲ میلیارد دلار به توسعه آموزش درمناطقی که سطح درآمد مردم پایین می‌باشد اهدا کرده است که در آمریکا و کانادا به صورت اهدا کامپیوتر و دسترسی به اینترنت برای همگان در کتابخانه‌های عمومی بوده است.

زندگی شخصی

بیل گیتس در ژانویه ۱۹۹۴ میلادی با خانم ملیندا فرنچ از کارمندان مایکروسافت ازدواج کرد. ملیندا اهل دالاس در ایالت تگزاس آمریکا است. این زوج دارای سه فرزند به نامهای جنیفر کاترین گیتس (۱۹۹۶ میلادی) ٬ روری جان گیتس (۱۹۹۹ میلادی) و فوب ادل گیتس (۲۰۰۲ میلادی) هستند.

خانه بیل گیتس یکی از مدرن‌ترین و گران‌ترین خانه‌های جهان بوده که در کنار تپه می‌باشد و منظره‌ای رو به دریاچه واشنگتن در مدینا واقع در واشنگتن دارد. بر طبق برآورد مجموعه خانه و زمینش معادل ۱۲۵ میلیون دلار ارزش دارد و مالیات آن در حدود ۱ میلیون دلار در سال می‌باشد. همچنین در بین دارایی‌های بیل گیتس، مجموعه‌ای از نوشته‌های لئوناردو داوینچی موجود می‌باشد که او در سال ۲۰۰۴ به مبلغ ۳۰.۸ میلیون دلار در یک حراجی خریداری کرده‌است.

آدرس ایمیل بیل گیتس بطور گسترده‌ای در دنیا پخش شده‌است و در حدود ۴ میلیون ایمیل در سال ۲۰۰۴ دریافت کرده‌است که بیشتر آنها اسپم می‌باشند. به گفته او در بین ایمیلهای دریافتی تعداد زیادی مربوط به پیشنهادهایی برای پولدار شدن می‌باشد که اگر آزاردهنده نباشند حداقل خنده‌دار است.

مایکروسافت

شرکت مایکروسافت درآمدی معادل ۳۹.۷۹ میلیارد دلار در پایان سال مالی ۲۰۰۵ داشته‌است و در حدود ۶۱ هزار نفر کارمند در بیشتر از ۱۰۲ کشور جهان دارد. در پانزدهم جون سال ۲۰۰۶ شرکت مایکروسافت اعلام کرد که در ماه جولای ۲۰۰۸ بیل گیتس از کار روزمره شرکت به منظور صرف زمان بیشتر در کار سلامت جهانی و آموزش در بنیاد بیل و ملیندا گیتس کنار خواهد رفت. بعد از ماه جولای ۲۰۰۸ بیل دوباره به‌عنوان مدیر شرکت مایکروسافت و مشاور پروژه‌های توسعه کلیدی مایکروسافت باز خواهد گشت. دو سال فرصت لازم برای جابجایی تضمینی بر جابجایی آرام و با برنامه‌ای در وظایف روزانه بیل گیتس خواهد بود.در ماه جون ۲۰۰۶ ، ری اوزی در شغل سابق گیتس به‌عنوان مدیر طراح نرم‌افزار برگزیده شد و در کنار گیتس مشغول به کار در زمینه معماری تکنیکی و مسئول محصولات حذف شده شد. کرگ موندی به‌عنوان مدیر تحقیقات و مسئول برنامه ریزی در شرکت مایکروسافت برگزیده شد و در کنار بیل گیتس کار می‌کند .

 

تاریخچه ی سایت های برتر ( بخش 1 - فیس بوک )

فیس‌بوک

فیس‌بوک (به انگلیسی: facebook) شرکت ایجاد کنندهٔ وب‌گاه فیس‌بوک است که در ۴ فوریه ۲۰۰۴ به وجود آمد.^[۱]از شبکه‌های اجتماعی مجازی است که به واسطه آن می‌توان با دوستانی که دارای حساب کاربری در فیس بوک هستند عکس، فیلم یا پیغام به اشتراک گذاشت. فیس بوک هم اکنون به طور رایگان در اختیار مردم جهان قرار دارد.

وب‌گاه فیس‌بوک بیش از هشتصد میلیون کاربر دارد و هم‌اکنون به ۴۰ زبان از جمله فارسی^[۵]، قابل دسترس بوده و ۷۰ درصد از کاربران آن در خارج از ایالات متحده هستند.^[۶]

محیط فیس‌بوک در واقع مجلسی از دوستان و آشنایان یک کاربر به‌شمار می‌آید. فیس بوک با ارائه امکان عضوگیری در تعداد بالا، به کاربران اجازه می‌دهد تا در هر لحظه دوستان جدیدی را به مجموعه دوستان خود اضافه کنند.^[۷]

کاربران در فیس‌بوک دارای یک صفحه شخصی هستند. می‌توانند گروه تاسیس کنند و یا در گروه‌های دیگر عضو شوند. کاربران می‌توانند برای خود آلبوم عکس انتخاب کنند و افرادی را به لیست دوستانشان اضافه کنند.^[۸]

کاربران می‌توانند برای یک هنرمند یا یک وب‌گاه و یا وبلاگ شخصی خود و شاید هم برای کالایی که تولید می‌کنند صفحه‌ای جداگانه طراحی کنند تا دیگران هم در آن صفحات عضو شوند و پیشنهادها و انتقادهای خود را ارائه دهند.^[۸]

کاربران فیس‌بوک برای شما به پنج گروه طبقه‌بندی می‌شوند؛ دوستان، دوستانِ دوستان، اعضای هم‌شبکه، غریبه‌ها و کاربرانی که احیاناً بسته‌اید(بلاک کرده‌اید).^[۶]

فیس‌بوک نرم‌افزارها، ابزارهای جانبی خاص و بازی‌های آنلاین گوناگونی دارد که کاربر می‌تواند با توجه به نیاز خود از آن‌ها استفاده کند.(در فیسبوک با نام Apps یاد شده‌است.)^[۶]

جولیان آسانژ موسس وب سایت ویکی لیکس می‌گوید:

«فیس بوک تنفر آمیز ترین ابزار جاسوسی است که تاکنون ایجاد شده‌است. هر کس که نام و مشخصات دوستان خود را به شبکه اجتماعی فیس بوک اضافه می‌کند باید بداند که به شکل رایگان در خدمت دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکاست و این گنجینه اطلاعاتی را برای آنها تکمیل می‌کند.»^[۹]

به گفته وی فیس بوک یک گنجینه اطلاعاتی بسیار بزرگ از نام و پیشینه ی افراد است که کاربران آن را به شکل داوطلبانه در اختیار این شبکه اجتماعی قرار می‌دهند ولی این ابزار توسط دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. دسترسی این دستگاه‌های اطلاعاتی به اطلاعات ذخیره شده در فیس بوک آن را به یک ابزار خطرناک بدل کرده‌است.^[۹]

پیشینه

بنیان گذار فیس بوک جوانی به نام مارک زاکربرگ است که آن را در چهارم فوریه سال ۲۰۰۴ راه اندازی کرد. مارک زاکربرگ وب‌گاه فیس بوک را از اتاق خود در دانشگاه هاروارد آمریکا طراحی کرد و در تاریخ ۴ فوریه ۲۰۰۴ آن را به عنوان یک وب سایت اجتماعی ویژهٔ دانشجویان هاروارد راه اندازی کرد. اما سایت او فراتر از محدوده یک دانشگاه و دانشجویان آن، خیلی سریع مورد توجه قرار گرفت و چنان محبوب شد که تا آخر هفته دوم راه اندازی آن، بیش از نیمی از دانشجویان هاروارد درآن نام نویسی کردند و از آن به عنوان راهی برای ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کردند و در کوتاه مدت، میلیونها نفر در این سایت ثبت نام کردند.^[۱۰]

فیس بوک در ایران

فعالیت فیس بوک در ایران فراز و نشیب‌های زیادی داشته‌است .فیس بوک قبل از سال ۸۸ دوبار فیلتر ودوباره آزاد شده بود .اما بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ دوباره فیلتر شد . مسئولان ایران علت فیلتر شدن را نقض حریم شخصی افراد در این سایت بیان می‌کنند. در حالی که منتقدان علت را استفادهٔ معترضان به نتایج انتخابات سال ۸۸ از این سایت برای سازمان دهی و آپلود فیلم و تصاویر را علت فیلتر شدن آن در سال ۸۸ بیان می‌کنند.

انتقادها به فیس بوک

دانشگاه الازهر کشور مصر، اعلام کرد که استفاده از فیس‌بوک را برای مسلمانان حرام است. آن‌ها دلیل صدور این فتوا را فروپاشی خانواده‌ها اعلام کردند. آن‌ها معتقدند که فیس‌بوک یکی از دلایل فروپاشی خانواده‌ها است.^[۱۱][۱۲]

 

در سال ۲۰۱۰ دیوید فینچر فیلمی را با نام شبکه ی اجتماعی(فیلم) در مورد فیس بوک و زندگی مارک زاکربرگ بنیانگذار این سایت ساخت.^[۱۳]

کاربران

بر اساس آمار منتشر شده در ماه می‌۲۰۱۱ تعداد کاربران فیس بوک به بیش از ۷۰۰ میلیون کاربر رسیده‌است که حدود ۷۰ درصد آن‌ها کاربران خارج از ایالات متحده هستند. بیشترین کاربران از کشور آمریکا هستند و در رتبه دوم کشور اندونزی قرار دارد. همچنین اکثر کاربران فیس بوک از قاره آمریکا هستند.^[۱۴][۱۵]

زمان	تعداد کاربران	روز سپری شده	درصد افزایش
۲۶ اگوست ۲۰۰۸	۱۰۰ میلیون	۱۶۶۵	۱۷۸٫۳۸٪
۸ اوریل ۲۰۰۸	۲۰۰ میلیون	۲۲۵	۱۳٫۳۳٪
۱۵ سپتامبر ۲۰۰۹	۳۰۰ میلیون	۱۵۰	۱۰٪
۵ فوریه ۲۰۱۰	۴۰۰ میلیون	۱۴۳	۶٫۹۹٪
۲۱ جولای ۲۰۱۰	۵۰۰ میلیون	۱۶۶	۴٫۵۲٪
۵ ژانویه ۲۰۱۱	۶۰۰ میلیون	۱۶۸	۳٫۵۷٪ ^[^۱۶^]

درآمد

سال	سود	افزایش
۲۰۰۶	۵۲ میلیون دلار	--
۲۰۰۷	۱۵۰ میلیون دلار	۱۸۸٪
۲۰۰۸	۲۸۰ میلیون دلار	۸۷٪
۲۰۰۹	۷۷۵ میلیون دلار	۱۷۷٪
۲۰۱۰	۲۰۰۰ میلیون دلار	۱۵۸٪ ^[^۱۷^]

 

تاریخچه ی شرکت های معروف در زمینه ی کامپیوتر ( بخش 2 - شرکت دل

دل

دِل (به انگلیسی: .Dell Inc) یک شرکت سازنده رایانه آمریکایی می‌باشد که دفتر اصلی آن در شمال شهر آستین در ایالت تگزاس واقع است. در سال ۲۰۰۹ مجله فورچن شرکت دل را سی و سومین شرکت بزرگ در لیست فورچن ۵۰۰ قرار داد.^[۱] در سال ۲۰۱۰ دل، پس از دو شرکت اچ‌پی و ایسر سومین شرکت بزرگ فروش رایانه شخصی در دنیا اعلام شد.^[۲][۳]

این شرکت رایانه‌های شخصی و محصولات دیگر وابسته به این نوع رایانه‌ها را توسعه می‌دهد، می‌سازد و به فروش می‌رساند. دفتر اصلی «دل» در Round Rock (حومهٔ آستین) تگزاس می‌باشد و بیش از ۸۸۰۰۰ نفر کارمند در سرتاسر جهان دارد.

شركت Dell شركت Dell يكي از موفقترين شركت هاي موجود در زمينه تجارت الكترونيكي است . بدين منظور شايسته است در اين بخش به بررسي وضعيت شركت فوق در زمينه تجارت الكترونيكي پرداخته و از اين رهگذر از تجارب موجود استفاده كرد. Dell يكي از صدها شركتي است كه كامپيوترهاي شخصي توليدي خود را در اختيار مشتريان حقيقي و يا حقوقي قرار مي دهد. فعاليت اقتصادي Dell با درج آگهي در پشت جلد مجلات كامپيوتري و فروش كامپيوتر از طريق تلفن، آغاز گرديد. امروزه حضور شركت Dell در عرصه تجارت الكترونيكي بسرعت متداول و عمومي شده است .شركت فوق، قادر به ارائه كالاهاي بيشماري از طريق وب شده است . بر اساس آمارهاي موجود، فروش روزانه Dell، چهارده ميليون دلار بوده و تقريبا" 25 درصد فروش اين شركت از طريق وب انجام مي گيرد. شركت Dell قبل از استفاده از تجارت الكترونيكي، اكثر سفارشات خود را از طريق تلفن اخذ و با استفاده از پست آنها را براي خريداران خود، ارسال مي كرد. با توجه به فروش 25 درصدي شركت فوق از طريق وب مي توان به جايگاه و اهميت موضوع تجارت الكترونيكي بيش از گذشته واقف گرديد. در اين راستا مي توان به موارد زير اشاره كرد:

• در صورتيكه شركت Dell توانسته باشد، ميزان فروش از طريق تلفن را 25 درصد كاهش و 25 درصد به ميزان فروش خود از طريق وب بيفزايد، دليل روشن و قاطعي براي وجود مزاياي تجارت الكترونيكي وجود ندارد؟ Dell صرفا" كامپيوتر عرضه مي نمايد. در صورتيكه مديريت فروش از طريق وب هزينه هاي كمتري را به يك سازمان تحميل نمايد و يا افراديكه از طريق وب كالاي خود را خريداري مي نمايند، اقدام به خريد تجهيزات كمكي ديگري نمايند و يا اگر هزينه هاي عمليات فروش از طريق وب بمراتب كمترشده و يا اگر ارائه كالا بر روي وب باعث افزايش خريداران و حجم عمليات فروش گردد، استفاده از تجارت الكترونيكي براي شركت Dell مقرون بصرفه و توام با افزايش بهره وري بوده است .
• در صورتيكه شركت Dell، در فرآيند فروش كالا از طريق وب، فروش سنتي و مبتني بر تلفن خود را از دست ندهد، چه اتفاقي مي افتد؟اين موضوع مي تواند صحت داشته باشد، اين موضوع به تمايل عده اي براي خريد كالا از طريق وب بستگي خواهد داشت . گرايش بسمت خريد از طريق اينترنت بصورت يك نياز مطرح شده است و از اين بابت نگراني چنداني وجود نخواهد داشت .
• در رابطه با فروش عقيده اي وجود دارد كه : زمانيكه يك مشتري كار خود را با يك فروشنده آغاز مي نمايد، نگهداري آن مشتري براي فروشنده بمراتب راحت تر از جذب مشتريان جديد است . بنابراين در صورتيكه تصميم به ايجاد يك وب سايت زودتر اتحاذ گردد، نسبت به ساير فروشندگان كه بعدا" تصميم فوق را اتخاذ خواهند كرد، پيشقدم خواهيد بود. شركت Dell سايت خود را خيلي زود طراحي و پياده سازي نموده و از اين طريق از ساير رقباي خود پيشي گرفته است .

تاریخچه ی شرکت های معروف در زمینه ی کامپیوتر ( بخش 1 - شرکت اپل )

شرکت اپل

 

شرکت اَپِل (به انگلیسی: .Apple Inc) یک شرکت چند ملیتی آمریکایی است که در زمینهٔ طراحی و ساخت لوازم الکترونیکی مصرفی و نرم‌افزار کامپیوتر فعالیت می‌کند. این شرکت ابتدا با نام شرکت کامپیوتری اپل (.Apple Computer Inc) در شهر کوپرتینو در ایالت کالیفورنیا، واقع در دره سیلیکون کشور آمریکا تاسیس شد.

این شرکت در دهه‌ٔ هفتاد میلادی با معرفی ریزرایانه‌های اپل ۱، اپل ۲، اپل ۳ و پس از آن مکینتاش به بازار به آغاز و گسترش نوعی رایانه شخصی کمک فراوانی نمود.

اپل معمولاً به تولید سخت‌افزارهای نوین و دارای طراحی صحیح معروف است. از محصولات سخت‌افزاری این شرکت می‌توان آی‌پاد، آی‌مک، مک بوک و آی‌فون را نام برد.

همچنین این شرکت در زمینه‌ٔ تولید نرم‌افزار هم فعالیت دارد. نرم‌افزارهای آی‌تونز، آی‌لایف، آی ورک و سیستم‌عامل مورد استفاده در رایانه‌های این شرکت مک اواس ده نیز نمونه‌هایی از فعالیت نرم‌افزاری این شرکت هستند.

مدیریت اجرایی این شرکت برعهدهٔ استیو جابز بوده است. وی یک ماه قبل از مرگش از ریاست این شرکت استفعا کرد و به جای آن تیم کوک ریاست این شرکت را بر عهده گرفته است. استیو جابز وی همراه با استیو وزنیاک و رونالد وین ^[۱] این شرکت را بنیانگذاری کردند. رونالد وین در کمتر از دو هفته سهام خود را واگذار کرد.^[۲][۳]

تاریخچه

 

مرکز شرکت اپل در «اینفینیت لوپ» شهر کوپرتینو در ایالت کالیفرنیای آمریکا.

 

بنیانگذاری اپل (۱۹۷۶ تا ۱۹۸۰)

کمپانی اپل در سال ۱۹۷۱ با دوستی استیو وزنیاک ۲۱ ساله مهندس کامپیوتر و استیو جابز ۱۶ ساله متولد شد به طوری که با گذشت شش سال از آشنایی این دو نفر در سال ۱۹۷۷ این کمپانی با معرفی کامپیوتر شخصی Apple I که در گاراژ خانه جابز به صورت دستی ساخته شده بود رسما با نام تجاری Apple Computer Inc به بازار تکنلوژی وارد شد و توانست ظرف مدت کوتاهی با فروش تعدادی از این مدل کامپیوتر شخصی، اعتباری برای خود دست و پا کند. بلافاصله در سال ۱۹۷۷ اپل نوع دیگری از کامپیوتر شخصی یعنی Apple II را وارد بازار کرد که به دلیل مجهز بودنش به فلاپی درایو ۵٫۲۵ اینچی از رقبای دیگر خود در آن دوره نظیر Commodore که از نوار مغناطیسی برای ذخیره سازی اطلاعات استفاده می‌کرد، پیشی گرفت. در سال ۱۹۸۰ اپل سعی کرد با معرفی مدل Apple III که به نوعی بهینه شده سری Apple II به شمار می‌آمد با بزرگ‌ترین رقیب آن دوره یعنی آی‌بی‌ام که با تجهیز کامپیوترهای خود به سیستم‌عامل DOS توانسته بود سهم زیادی از بازار فروش را به خود اختصاص دهد، وارد رقابت جدی شود اما به دلیل ایراداتی که در طراحی این مدل وجود داشت مجبور شد تا صدها دستگاه از Apple III فروخته شده را به کمپانی برگردانده و از همین جا با تعیین و تشخیص راه‌حل‌های ممکن برای رفع مشکل مدل Apple III ایده ساخت مدلی جدید خلق شد.

لیزا و مکینتاش (۱۹۸۱ تا ۱۹۸۹)

در سال ۱۹۸۳ اپل با ارائه مدل «لیزا» (Lisa) که اولین کامپیوتر مجهز به ماوس و سیستم‌عامل دارای واسط گرافیکی، آیکون‌ها و پنجره‌ها بود توانست انقلابی بزرگ در زمینه کامپیوترهای شخصی به وجود آورد. بعد از آن در سال ۱۹۸۴ سیستم‌عامل مکینتاش توسط اپل در حالی روانه بازار شد که تبلیغات بسیار گسترده‌ای برایش انجام گرفته بود. ظهور مکینتاش و ارائه نسخه‌های مختلف برنامه‌های نشر رومیزی توسط کمپانی ادوبی (Adobe) نظیر PageMaker و بعدها برنامه ساخت انیمیشن موجب شد تا مکینتاش در بین انتشارات و سازندگان فیلم و موسیقی طرفداران بسیاری پیدا کند. بسیاری از نرم‌افزارهای مشهور کنونی مانند مایکروسافت ورد و ادوبی فتوشاپ اولین بار برای کامپیوتر مکینتاش نوشته شدند.

اواسط دهه ۱۹۸۰ اپل دارای دو دپارتمان بود: یکی روی سری‌های Apple II که خاص کاربران خانگی بود و دیگری روی سیستم‌های مکینتاش که مخصوص کاربران حرفه‌ای طراحی شده بود و به نوعی روی این دو دپارتمان تحقیقات بسیاری را انجام داد اما با تمام این تلاش‌ها و تحقیقات مکینتاش نتوانست به سهم بازاری مشابه دهه ۷۰ کامپیوترهای Apple II دست پیدا کند، اما همچنان به رقابت خود با کامپیوترهای IBM ادامه داد.(مکینتاش(سیستم unix) با مک او اس فرق دارد)

دوران طلایی (۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱)

ارائه مدل جدیدی از کامپیوترهای قابل حمل توسط اپل در سال ۱۹۸۹ به نام Macintosh Portable کلید خورد و بعد از آن نوت بوک PowerBook وارد بازار شد. نوت بوکی که با همکاری کمپانی سونی و به کارگیری باتری‌های دو ساعته، صفحه مانیتور ۹ اینچی و هارد درایو ۲۰ مگابایتی به فرمی کاملاً ارگونومیک طراحی شده بود توانست در سال ۱۹۹۱ سود زیادی را نصیب این کمپانی کند. این دوران به قدری در دوران کاری اپل سودآور و درخشان به شمار می‌آید که از آن به عنوان «دوران طلایی» یاد می‌کنند.

 

(۱۹۹۰ تا ۱۹۹۳)PowerBook و نزول

با یادگیری چند درس دردناک بعد از معرفی کامپیوتر حجیم مکینتاش پرتابل در ۱۹۸۹، اپل به طراحی صنعتی روی آورد و استراتژی خود را بر پایه ارایه سه مدل کامپیوتر قابل حمل بنا کرد. یکی از این مدل‌ها توسط Sony (که دارای مهارت در طراحی قطعات الکترونیکی کوچک، بادوام و کارا بود) ارایه شد. PowerBook ۱۰۰ در سال ۱۹۹۱ ارایه شد و استاندارد شکل و ترکیب ارگونومیک کامپیوترهای لپتاپ را بنا کرد. این محصول شهرت اپل را به عنوان یک تولیدکنندهٔ با کیفیت هم در زمینه کامپیوترهای رومیزی و هم کامپیوترهای قابل حمل تثبیت کرد. موفقیت PowerBook و چند محصول دیگر اپل در این مدت باعث افزایش سود مالی شرکت شد. مجله MacAddict سالهای ۸۹ تا ۹۱ را دوره اول طلایی مکینتاش نامگذاری کرد.

ولی دوره طلایی ادامه پیدا نکرد. مایکروسافت ویندوز یک رابط جدید را به نمایش گذاشت که به عقیده بسیاری از مردم از نظر کارایی به راحتی مکینتاش بود. اپل، مایکروسافت را متهم به کپی برداری از روی مکینتاش کرد ولی ویندوز به پیشرفت خود ادامه داد. در طول دهه ۹۰، اپل خط تولید خود را گسترش داد.اپل تنوع زیادی از محصولات را ارایه می‌داد. هزینهٔ تولید این گوناگونی محصولات از یک طرف و گسترش محبوبیت مایکروسافت ویندوز که با تبلیغات زیادی همراه بود از طرف دیگر منجر شد اپل تا مرز ورشکستگی پیش رود.

 

همکاری بزرگ (۱۹۹۴ تا ۱۹۹۷)

در اوایل دهه ۹۰ اپل به این نتیجه رسید که برای باقی ماندن در دنیای کامپیوتر باید مکینتاش را بازنویسی کند.احتیاجات کاربران و برنامه‌های کامپیوتری با سخت‌افزار و سیستم‌عامل‌های فعلی قابل پاسخگویی نبودند.در سال ۱۹۹۴ اپل طرفداران خود را با اتحاد با رقیب قدیمی خود یعنی IBM و موتورلا غافلگیر کرد.این یک پیشنهاد جدید بود برای تولید یک کامپیوتر جدید بود که از سخت‌افزار IBM و موتورلا و نرم‌افزار اپل استفاده می‌کرد.اپل با اتحاد AIM (Apple IBM Motorola) امید داشت که از مایکروسافت تنها رقیبش جلو بیفتد.بعد از آن اپل خط تولید Power Macintosh را راه اندازی کرد که از پردازنده PowerPC IBM به جای سری ۶۸k موتورلا استفاده می‌کرد.سیستم‌عامل اپل برای پردازنده جدید بازنویسی شد.

در اواسط دهه ۹۰ اپل بر روی بهبود قابلیت‌های سیستم‌عامل مکینتاش کار می‌کرد، بعد از اولین تلاش برای تغییر کدهای آن اپل به این نتیجه رسید که بهتر است نوشتن یک سیستم‌عامل جدید را آغاز کند و بعد آن را مطابق رابط کاربری مکینتاش اصلاح کند.بعد از شکست پروژه مشترک با IBM برای نوشتن سیستم‌عامل جدید، اپل سیستم‌عامل NEXTstep را که محصول شرکت استیو جابز بود را خریداری کرد. این باعث بازگشت جابز به اپل شد.در ۹ جولای ۱۹۹۷ هیئت مدیره اپل جابز را بعد از ۱۲ سال ضرر مالی و ارزش سهام پایین به سمت مدیرعامل منصوب کرد. جابز کار خود را به عنوان مدیرعامل موقت شروع کرد و دست به اصلاحات گسترده‌ای در ساختار اپل زد.

 

شروع دوباره (۱۹۹۸ تا ۲۰۰۵)

در ۱۹۹۸ یک سال بعد از برگشت جابز به شرکت، اپل یک مکینتاش کامل را به نام iMac به بازار معرفی کرد، یک طراحی جدید که بیشتر استانداردهای اپل را مانند SCSI و ADB را حذف کرده و به جای آن دو درگاه USB قرارداده بود. در حالی که از نظر فنی چندان قابل توجه نبود دارای یک خاصیت ابتکاری جدید بود یعنی پوسته پلاستیکی شفاف که در رنگ‌های آبی و سفید ارایه می‌شد. ۸۰۰٬۰۰۰ سیستم iMac در سال ۹۸فروخته شد. بعد از سال ۹۳ این اولین سالی بود که اپل به سود می‌رسید. در سال ۲۰۰۱ اپل سیستم‌عامل Mac OS X را ارایه کرد که بر پایه NEXTstep و Unix BSD بنا شده بود. OS X بین مشتریان و حرفه‌ای‌ها به ثبات و قابلیت اعتماد بالا همراه با ضریب امنیتی یونیکس و با یک رابط کاربری که استفاده آسان از آن را تضمین می‌کرد شناخته شد. در اواخر ۲۰۰۱ اپل اولین iPod که دستگاه پخش دیجیتال موسیقی قابل حمل بود را ارایه کرد. محصولی که بافروش بیش از ۴۲ میلیون به طرز شگفت آوری موفقیت آمیز بود. iPod با iTunes (که برنامه‌ای برای فروش موسیقی به قیمت هر آهنگ ۹۹ سنت است) همراه شد.تا فوریه ۲۰۰۶ بیش یک میلیارد آهنگ قابل بارگیری از اینترنت برای iPod وجود دارد. در مارس ۲۰۰۵ اپل پشتیبانی خود را از تکنولوژی جدید Blu-Ray سونی اعلام کرد و به Blu-Ray Association پیوست. جابز در ژوین ۲۰۰۵ در یک سخنرانی از فروش کامپیوترهای جدید مکینتاش با پردازنده اینتل در ژانویه ۲۰۰۶ خبر داد. وی همچنین گفت که انتقال مکینتاش از PowerPC به Intel تا سال ۲۰۰۷ طول خواهد کشید.

 

عصر اینتل (۲۰۰۶ تا کنون)

اپل در دهم ژانویه ۲۰۰۶ اولین کامپیوترهایش را با پردازنده اینتل ارایه کرد. لپ‌تاپ جدید MacBook Pro جایگزین سری قدیمی PowerBook شده‌است که حدود ۴ برابر سریعتر است^{[نیازمند منبع]} و آی‌مک جدید که ۲تا ۳ برابر سریعتر شده‌است. هر دو از پردازنده‌های اینتل با تکنولوژی Core Duo استفاده می‌کنند. مشارکت اپل و اینتل یک اصطلاح جدید را میان کاربران کامپیوتر به وجود آورده‌است، مکتل “Mactel” در جواب عبارت “Wintel” که به کامپیوترهایی که با پردازنده Intel و سیستم‌عامل Windows کار می‌کردند اطلاق می‌شد ساخته شده‌است.البته این عبارت هیچگاه توسط یک مقام رسمی دو شرکت استفاده نشده‌است و بیشتر در میان طرفداران رواج پیدا کرده است^{[نیازمند منبع]}.

نماد اپل

نماد اصلی اپل توسط استیو جابز و رون وین طراحی شده بود که ایزاک نیوتن را نشان می‌داد درحالی که زیر یک درخت سیب نشسته‌است .هرچند این طرح خیلی زود با طرح مشهور سیب رنگین کمان که یک گاز از کنار آن گرفته شده تعویض شد.این یکی از طرحهایی بود که راب یانوف در سال ۱۹۷۶ به جابز نشان داده بود^{[نیازمند منبع]}. در سال ۱۹۹۸ نماد اپل تک رنگ شد بدون اینکه رنگ خاصی برای آن به کار رود، برای مثال سیب بر روی PowerMac G۵ و Apple iMac خاکستری است، در Mac OS X به صورت پیش فرض آبی است. در صفحه بوت OS X ۱۰٫۳ و OS X ۱۰٫۴ رنگ کرمی دارد و بر روی iBook و PowerBook G۴ وMacBook Pro سفید است. نماد اپل یکی از شناخته شده‌ترین نمادها در جهان است و به طور برجسته در تمامی محصولات اپل و فروشگاه‌ها دیده می‌شود.

کامپيوتر اپل سازنده عمده كامپيوترهاى شخصى واقع در ايالت كاليفرنياى آمريكا كه كامپيوترهاى غير سازگار با IBM توليد مى كند.

x Apple IIC در سال 1984، شركت "اپل " مدل Apple IIc را معرفي كرد. كامپيوتر فوق از لحاظ اندازه نظير يك كامپيوتر notebook بود. سيستم فوق داراي يك ريزپردازنده 65C02 ، يكصد وبيست و هشت كيلوبايت حافظه ، يك فلاپي درايو 5.25، دو پورت سريال ، يك پورت موس ، يك كارت مودم و منبع تغذيه خارجي، بود. وزن كامپيوتربدون در نظر گرفتن مانيتور، 5 كيلوگرم بود. در كامپيوتر فوق از يك مانيتور نه اينچ تك رنگ و يا يك پانل اختياري LCD استفاده مي شد. . در ادامه و در سال 1986، شركت IBM نمونه محصول خود را در اين زمينه عرضه كرد. در سيستم فوق از ريزپردازنده 8080 ، 256 كيلوبايت حافظه، دو عدد فلاپي درايو 3.5 اينچ ، يك LCD، پورت هاي سريال و موازي و يك محل خاص براي يك مودم خارجي، استفاده مي گرديد. كامپيوتر فوق بهمراه نرم افزارهاي اختصاصي نظير واژه پرداز، دفترچه تلفن و ... عرضه گرديد. وزن سيستم فوق 5.4 كيلوگرم و به قيمت 3500 دلار فروخته مي گرديد.

تولیدات شرکت

• مکینتاش
• آی پد
• آی‌فون
• آی‌پاد